INCLUSIEF ONDERWIJS - INSPIRATIEDAG 7/5/22
Prof. dr. Els Consuegra
Inclusie: waarom?
Bron: klik hier
Wat geeft deze animatie weer?
UN/World Urbanization Prospects in EMBARQ Network (2021)
Steeds meer mensen wonen steeds dichter bij elkaar ...
Verstedelijking
Ook Brussel groeide
Vooral als gevolg van migratie
Dat gaat gepaard met aantal uitdagingen ...
Toegenomen leerlingenaantallen én diversiteit
Migratie-gerelateerde vormen van diversiteit:
- religieus
- linguïstisch
- sociaal
- etnisch
- cultureel
- ...
Maar ook andere vormen van diversiteit namen toe!
Gender, leerstoornissen ...
Migratie-achtergrond
Meer dan 4/5 leerlingen heeft een migratie-achtergrond
Genderidentiteit
Iets meer als 1% van de leerlingen identificeert zich niet als man of vrouw in Brussel.
2% van Vlaamse scholieren in 2de/3de graad noemt zich holebi
2% van de wereldbevolking wordt geschat een intersekseconditie te hebben
Ter vergelijking: <1% van de wereldbevolking is roodharig
Opleidingsniveau moeder
1 op 5 heeft een moeder die geen diploma secundair onderwijs heeft behaald (vergelijkbaar voor vaders)
Kansarmoede
41% kinderen in Brussel leeft in gezin onder armoederisicodrempel
Sinds 2014 blijft kinderarmoede stijgen in ons land.
Religieuze zelfomschrijving
Voor leerlingen in het onderwijs van de Nederlandstalige en Franstalige gemeenschap in Brussel
Leerstoornissen
Geen officiële cijfers over aantal diagnoses ADHD, dyslexie, autismespectrumstoornis, dyscalculie
Studie van collega prof. Wim Van den Broeck bij 71 scholen in Vlaanderen en Brussel
In het gewoon onderwijs:
3,5% van leerlingen 1ste leerjaar BO min. één diagnose
10,5% van leerlingen 6de leerjaar BO mn. één diagnose
Internationaal vergelijkend is dit hoog
Mentale gezondheid
1 à 2 op de 10 Vlaamse jongeren rapporteert minstens 2 keer zelfmoordgedachten gehad te hebben
Mentale gezondheid
meer dan 3 op de 10 jongeren ervaart minstens één keer per week slaapmoeilijkheden
Overgewicht en obesitas
In Vlaamse centrumsteden kampt 1op 5 van de leerlingen met overgewicht en in Brussel 1 op 4.
Intersectionaliteit
Al deze zaken kunnen de kansen die we krijgen in het leven beïnvloeden.
Leerlingen ervaren discriminatie en ongelijke kansen op grond van veel verschillende factoren die je niet los van elkaar kan bestuderen.
Gelijke kansen als mensenrecht op de agenda
sinds de jaren 70 van de vorige eeuw
Jongeren gaan steeds meer en langer naar school
Maar gelijke kansen zijn nog niet gerealiseerd
Ongelijke kansen: prestaties
Ongelijke kansen: beleving
Vlaanderen is koploper qua segregatie
Percentage van leerlingen in buitengewoon onderwijs
Ongelijkheid: participatie
Je ethisch kompas bepaalt hoe erg je dit vindt.
Onderwijs als selectie van elite op basis van cognitieve competenties versus iedereen maximale leer- en ontwikkelkansen geven in verschillende ontwikkelingsdomeinen.
Inclusie: wat?
Begrip "inclusie" heeft al hele weg afgelegd, wordt op verschillende manieren gedefinieerd
Mensenrechten, personen met handicap(>1948)
Recht op inclusie versus exclusie, focus op participatie
Specifieke onderwijsbehoeften(>1990)
Focus op participatie én leren, leerlingen met special needs
Gemarginaliseerde groepen(>2000)
Focus op gelijke onderwijskansen voor kansengroepen
Hervorming onderwijssysteem for all(>2005)
Focus op maximale leer- en ontwikkelkansen voor alle kinderen
Help!
De lat ligt hoog.
Veel leerkrachten voelen zich onvoldoende voorbereid op het omgaan met diversiteit.
Inclusie: hoe?
Ondersteuning volgens zorgcontinuüm
Elke fase hogere gradatie zorg en ondersteuning
Gericht op minder leerlingen en steeds specifiekere onder-steuning
Betrekken van meer partners binnen en buiten de school
Gemeenschappelijk curriculum
Zorgpiramide
Ecologische systeembenadering Bronfenbrenner
- Leraar basisonderwijs heeft standaard verschillende fidget toys ter beschikking voor leerlingen om concentratie te bevorderen (niet alleen voor leerlingen met een diagnose)
- Wiskundeleraar heeft materiaaldoos in de klas waar leerlingen discreet en zelfstandig materiaal mogen lenen als ze het niet bij hebben
- Leraar chemie gebruikt toegankelijke taal, voorziet rijke context en veel visuele ondersteuning bij de proeven om de complexe leerstof inzichtelijk te maken.
- School secundair onderwijs legt zichzelf een maximumfactuur op en maakt er de uitdaging van om deze niet te laten stijgen of zelfs te laten zakken
- Leraars gaan bij elkaar lessen observeren om blinde vlekken in hun waarneming op te sporen. Leerkrachten bespreken eventuele vormen van voorkeursgedrag.
- School voorziet een genderneutraal toilet naast de bestaande toiletten voor jongens en meisjes. Ze passen hun communicatie naar ouders aan om genderinclusief te zijn (bv. beste ouder i.p.v. beste mama en papa)
- Leraar geschiedenis heeft aandacht voor de betrokkenheid van Noord-Afrikaanse troepen in de tweede wereldoorlog om de betrokkenheid bij de leerlingen met die origine te verhogen.
- Leerling met een fysieke beperking wordt vrijgesteld van sommige leerdoelen uit de bakkersopleiding die een heel stabiele en preciese hand vereisen.
- Via kennisclips kunnen leerlingen die de vereiste voorkennis nog onvoldoende beheersen de kernconcepten op voorhand inoefenen of herhalen of achteraf remediëren.
- School voorziet een speciaal ondersteuningsaanbod voor de vluchtelingen uit Oekraïne (bv. traumapsycholoog, activiteiten in hun moedertaal, inzameling van kleding en andere nuttige materialen)
- In de school worden in de weekends Arabische lessen georganiseerd om via versterking van de kennis van de thuistaal ook de verwerving van het Nederlands te verbeteren.
- School houdt bij de schoolkalender rekening met islamitische feestdagen omdat de meerderheid van haar leerlingen moslim is.
Geen vuurwerk maar duurzaame groei
Individueel -> projectgroep -> structureel en cultuur
Wetenschappers noemen inclusief onderwijs een utopie
De weg is nog lang maar elk stapje en elke leerling telt
Maak er een mooie en leerrijke reis van ...
Bedankt!
Intersectionaliteit
Ieders identiteit wordt bepaald door de unieke kruispunten tussen categorieën, een "lasagne van verschillende sub-identiteiten"
Sociale demotie
"Kind kan opgroeien en nooit in contact komen met persoon met beperking"
Comedian William Boeva
Ongelijkheid: participatie
Brede basiszorg: ingrepen die je doet voor alle leerlingen.
"Universeel ontwerp"
Gericht op minder leerlingen en steeds specifiekere onder-steuning
Betrekken van meer partners binnen en buiten de school
Gemeenschappelijk curriculum
"Een inclusieve leeromgeving is een leeromgeving die kwaliteitsvol onderwijs mogelijk maakt voor alle leerlingen ongeacht beperking, etniciteit, sociale afkomst, taal, gender, … Dit mogelijk maken betekent dat een schoolteam actief de noden ondersteunt zodat alle leerlingen tot maximaal leren en participeren komen op zowel cognitief, sociaal, emotioneel, motorisch en moreel vlak."
Definitie (Onderzoeksproject Potential)
Onderwijsontwerp universeel toegankelijk maken.
Inzichten uit architectuur, neurologie, onderwijskunde.
School neemt extra maatregelen (remediëren, differentiëren, compenseren, dispenseren)
Gericht op minder leerlingen en steeds specifiekere onder-steuning
Betrekken van meer partners binnen en buiten de school
Gemeenschappelijk curriculum
Redelijke aanpassingen
Aanpassingen moeten doeltreffend zijn, evenwaardig, zelfstandigheid vergroten en veilig zijn.
Doel is barrières verlagen, hier en nu.
Brede basiszorg:
- Differentiëren: rekening houden met interesse, leerstatus en leerprofiel
- Remediëren: helpen om bij te benen
Verhoogde zorg:
- Compenseren: hulpmiddelen laten gebruiken
- Dispenseren: vrijstellen van onderdeel zonder dat eindcertificering in gedrang komt
CLB, ondersteuningsnetwerk of school voor buitengewoon onderwijs kunnen in gewone school ondersteuning bieden.
Gericht op minder leerlingen en steeds specifiekere onder-steuning
Betrekken van meer partners binnen en buiten de school
Gemeenschappelijk curriculum
IAC = Individueel Aangepast Curriculum
CLB stelt verslag op toegang Buitengewoon onderwijs. Leerling kan in gewoon als buitengewoon onderwijs terecht.
Gericht op minder leerlingen en steeds specifiekere onder-steuning
Betrekken van meer partners binnen en buiten de school
Gemeenschappelijk curriculum
Keynote Inspiratiedag
By idlovub
Keynote Inspiratiedag
Woensdag 17 februari 2021
