Jo Tondeur
De ruimte als derde leraar
Hoe ervaren jullie deze ruimte?
3th teacher?



"The space should reflect the pedagogy"
- Myers, 1993 -
En wat erna?


Classroom biographies: Teaching & learning in evolving material landscapes (c. 1960-2015)
Hoe verhoudt de fysieke leeromgeving zich tot 21st Century Learning?

Voogt & Pareja Roblin, 2012



In Finland heeft iedere school een atelier
Hoe ziet jouw ideale leeromgeving eruit?
The social agency can be exercised relative to things and social agency can be exercised by things
A. Gell, ‘Art and Agency. An anthropological theory’ in: Oxford: Oxford University Press
Naturalness - Stimulation - Individualisation

Classrooms have become a synonym for education.
But that does not mean that we know many things about them”
(Braster, et al., 2011)
Lerarenattitudes & schoolarchitectuur (Martin, 2000)
TYPE 1: bekijkt de omgeving niet constructief, heeft geen besef van de impact ervan, gaat er niet mee aan de slag
TYPE 2: is zich bewust van de impact van de omgeving maar weet niet hoe zelf veranderingen aan te brengen
TYPE 3: is zich bewust van de impact van de omgeving en gaat hier ook effectief mee aan de slag
Architecten
Schoolbeleid
Leraren
Leerlingen
Overheid
Structuren
Cultuur
...

"Met zoveel leerlingen
kan ik ze enkel in rijen zetten"
- Leraar Lager onderwijs -
Wisselwerking architectuur - onderwijs
Hoe ervaar jij de wisselwerking tussen architectuur en onderwijs

Omgevingsanalyse
- Analyse van grafische documenten (o.a. plattegronden, schema’s, foto’s, …)
- Observaties (rondleiding door de school, foto's, aantekeningen,...) + interview met directie
Passieve observaties (foto's + korte video-opnames)

Stimulated recall interviews
Aan de hand van een stimulus (film, foto of een persoon in een natuurlijke setting) wordt aan de leerkracht gevraagd zijn/haar gedachtegang te verwoorden.
"De lessen vonden tijdens de observatie ook buiten het klaslokaal plaats. Jullie pasten rekenen bijvoorbeeld toe op 'echte' voorbeelden, zoals het bijhouden en meten van de groei van een stronk witloof. Waarom pakken jullie dit zo aan?"

Leerlingperspectief
Fotowandeling: impressies van leerlingen
Diepte-interview
Toelichting/verduidelijking fotowandeling
Schetsen ideale klaslokaal voor 21st CS
Focusgesprekken met personen die betrokken zijn
bij het ontwikkelen en implementeren
van innovatieve fysieke leeromgeving(en)
uit de deelnemende scholen
> hoe kwam het idee tot stand,
> wat is de onderliggende visie,
> welke stappen werden ondernomen,
> hoe verliep de implementatie, ...
Randvoorwaarden op school niveau

Resultaten: Casussen







Resultaten: 21st Century Skills en
de fysieke leeromgeving





Pedagogische as
Zes uitgangspunten
Voor elk een niet exhaustieve lijst met activiteiten/aanpakken (o.b.v. observaties)
21st century skills
Architecturale as
Vijf ontwerpmogelijkheden en voorbeelden van mogelijke toepassing



Combinatie assen
Innovatieve ruimtelijke oplossingen: met eigen gedetailleerde fiches
> Fiches o.b.v. schoolbezoeken, gesprekken experts en literatuur

Ruimtelijke oplossingen




Hippo's Hof - Gent

Het Reuzenhuis - Tielt

Experten en literatuur

En de leerlingen?


21st CS
Sport en spel | Rust en gezelligheid |
---|
"Mijn favoriete plaats op school"

"Mijn minst favoriete plaats op school"
Werken | Privacy |
---|
"De plaats die elke school moet hebben"


Ideale klas
Sport & spel
Laptops in klas
Co-design met leerlingen/studenten?
Naar afstandsonderwijs
The GOT


Waar is de
"third teacher"?
Text
Na de GOT?

Fysieke & digitale leeromgevingen: waar ontmoeten we elkaar?

Bringing spaces together: hoe doe je dat?




Meer weten?
Jo.Tondeur@vub.be
ResearchGate
Ontmoetingsdag 2025 DTALE
By idlovub
Ontmoetingsdag 2025 DTALE
- 3