Voor je aan het lesontwerp begint ...

• leerinhouden
• lesdoelstellingen
• beginsituatie

Denken

en dan pas doen!

Lesdoelstellingen

Waar ga je naartoe?

Van algemene leerplandoelen
naar concrete lesdoelen

• cognitieve doelstellingen
• dynamisch-affectieve doelstellingen
• psychomotorische doelstellingen

Lesdoel = leerinhoud (kennis) + werkwoord (actie)

Wat moeten je leerlingen na vijftig minuten
kennen en/of kunnen?

Beginsituatie

Vanwaar vertrek je?

Informeer je over:

• leerlingen: aantal, socio-culturele achtergrond, leermoeilijkheden, groepsdynamiek
• voorkennis binnen en buiten het eigen vak,
  ervaringen opgedaan als lid gezin, jeugdbeweging,  ...
• infrastructuur: materiële uitrusting m.i.v. ICT en inrichting klaslokaal

LESOPDRACHT

INHOUDEN

DOELSTELLINGEN

BEGINSITUATIE

 Maak een schema van de leerinhouden:
 geen volzinnen gebruiken
 maak verbanden duidelijk

 Begrijp je de inhouden ook voor 100%

 Nee:            verdiep je verder

 Ja:                ga verder

 Raadpleeg het leerplan met de leerplandoelstellingen
 (en de didactische wenken).

 Formuleer de lesdoelstellingen.

 Zorg dat alle nieuwe leerinhouden gedekt zijn.

 Informeer je over:

 - kennis en vaardigheden die lln. al bezitten

 - klasgrootte, leerlingen(gedrag), niveau

 - materiële uitrusting van de klas

​

Lesfasen in het lesontwerp

• motivatiefase: aanknoping en observatie
• probleem/onderzoeksvraag
• analysefase
• synthesefase
• naverwerking

Motivatiefase - aanknoping

• situeer de les in het grotere geheel
• activeer relevante voorkennis
• ga m.a.w. na of de doelen van de vorige les bereikt zijn en remedieer
• via onderwijsleergesprek, toets, quiz

Motivatiefase - observatie

You only have a few seconds to make a first impression.

• je hebt een vijftal minuten om belangstelling op te wekken bij de leerlingen
• aansluiten bij de leefwereld van de jongere
• echt observatiemateriaal - actuele gebeurtenis -  situatieschets -  ...
• overdrijf niet met filmpjes

Probleemstelling

• begin een les nooit met het
  meedelen van het lesonderwerp
• maar laat je leerlingen zelf het probleem formuleren op basis van motiverend observatiemateriaal
• houd deze gedurende de hele les zichtbaar
  • op het middenbord
  • als header/footer van je presentatie

Opmerking:

• in de lesvoorbereiding komt de probleemstelling NA de observatiefase
• in het denkschema BEGIN je met de probleemstelling

Probleemstelling - voorbeelden

Helder en duidelijk

Neem dus geen nieuwe begrippen op in je probleemstelling!

​Analysefase

• leerlingen lossen de probleemstelling op, d.w.z. ze verwerken de leerinhouden op een actieve manier
• denk aan je rode draad
• controleer of je alle lesdoelen bereikt
  (ook de dynamisch-affectieve!)
• houd rekening met de didactische principes
• kies geschikte, afwisselende werkvormen
• kies gepaste media: volg niet slaafs het handboek
   

didactische principes
 

• Inductie
   
• Aanschouwelijkheid
   
• Leerlingenactiviteit
   
• Herhaling
   
• Actualiteit
   

Synthesefase

• beantwoord de probleemstelling
• in algemene termen
• duurt slechts
  enkele minuten
• breng geen nieuwe leerstof meer aan
  in deze fase!
• didactisch principe
  = herhaling

​Naverwerking

• oefening baart kunst
• vastzetten van de leerstof
• back-up als je tijd over hebt
• uitdagend en zinvol

Denkschema voor een les (bedrijfs)economie

Bron: Fastré, Tulleneers & Vlayen (2017)
Vakdidactiek voor leraren economie: een praktijkgerichte benadering. LannooCampus, Tielt.

Opdracht 1

Bedenk een gepaste motivatiefase en probleemstelling voor een les over duurzaam ondernemen

Opdracht 2

Doorloop de volgende stappen in het kader van
je mini-lessen:

1. Druk het denkschema inzake lesopbouw af
   op groot formaat (A3) 
2. Schrijf je denkproces uit in dit schema
   (m.i.v. een schematische voorstelling van de leerinhouden)
3. Maak een gedetailleerde lesvoorbereiding
   • werk elke lesfase in detail uit
   • in vraag en (alle mogelijke) antwoord(en)