Hoe bouw ik een les economie op?

Een denkschema
voor een krachtige lesvoorbereiding

 Tom Kuppens

Maarten Toeback

Stéphanie Sleurs

Voor je aan het lesontwerp begint ...

  • leerinhouden
  • lesdoelstellingen
  • beginsituatie

Denken

en dan pas doen!

Lesdoelstellingen

Waar ga je naartoe?

 

Van algemene leerplandoelen
naar concrete lesdoelen

 

  • cognitieve doelstellingen
  • dynamisch-affectieve doelstellingen
  • psychomotorische doelstellingen

 

Lesdoel = leerinhoud (kennis) + werkwoord (actie)

Wat moeten je leerlingen na vijftig minuten
kennen en/of kunnen?

Leerinhouden

Het hart van je les

 

 

Als je zelf de leerinhouden die in de lesdoelen vervat zitten niet volledig beheerst, kan je geen degelijke les ontwerpen

 

  • begrijp je zelf de cursustekst / het handboek?
  • wordt expert: verdiep en verbreed eigen kennis
    - lees gespecialiseerde vak(didactische) literatuur
    - actualiseer het (cijfer)materiaal
  • schematiseren 

Leerinhouden

Het hart van je les

 

 

Maak een schematische voorstelling
van de leerinhouden en hun verbanden

 

  • Oriënteren: bekijk de teksten/bronnen en lees ze eerst oriënterend (titels, tussentitels, foto's, ...)
  • Voorbereiden: lees de teksten intensief. Bekijk de opbouw (inleiding, midden, slot)
  • Uitvoeren: selecteer de hoofdzaken. Kies vervolgens een geschikt soort schema (tabel, mindmap, ...) en maak het
  • Reflecteren: voldoet het schema?

Beginsituatie

Vanwaar vertrek je?

 

 

Informeer je over:

  • leerlingen: aantal, socio-culturele achtergrond, leermoeilijkheden, groepsdynamiek
  • voorkennis binnen en buiten het eigen vak,
    ervaringen opgedaan als lid gezin, jeugdbeweging,  ...
  • infrastructuur: materiële uitrusting m.i.v. ICT en inrichting klaslokaal

LESOPDRACHT

INHOUDEN

DOELSTELLINGEN

BEGINSITUATIE

 Maak een schema van de leerinhouden:
 geen volzinnen gebruiken
 maak verbanden duidelijk

 Begrijp je de inhouden ook voor 100%

 Nee:            verdiep je verder

 Ja:                ga verder

 

 Raadpleeg het leerplan met de leerplandoelstellingen
 (en de didactische wenken).

 Formuleer de lesdoelstellingen.

 Zorg dat alle nieuwe leerinhouden gedekt zijn.

 

 Informeer je over:

 - kennis en vaardigheden die lln. al bezitten

 - klasgrootte, leerlingen(gedrag), niveau

 - materiële uitrusting van de klas

​

Lesfasen in het lesontwerp

  • motivatiefase: aanknoping en observatie
  • probleem/onderzoeksvraag
  • analysefase
  • synthesefase
  • naverwerking

Motivatiefase - aanknoping

 

  • situeer de les in het grotere geheel
  • activeer relevante voorkennis
  • ga m.a.w. na of de doelen van de vorige les bereikt zijn en remedieer
  • via onderwijsleergesprek, toets, quiz

Motivatiefase - observatie

 

 

 

 

You only have a few seconds to make a first impression.

 

  • je hebt een vijftal minuten om belangstelling op te wekken bij de leerlingen
  • aansluiten bij de leefwereld van de jongere
  • echt observatiemateriaal - actuele gebeurtenis -  situatieschets -  ...
  • overdrijf niet met filmpjes

Probleemstelling

 

  • begin een les nooit met het
    meedelen van het lesonderwerp
  • maar laat je leerlingen zelf het probleem formuleren op basis van motiverend observatiemateriaal
  • houd deze gedurende de hele les zichtbaar
    • op het middenbord
    • als header/footer van je presentatie

 

Opmerking:

  • in de lesvoorbereiding komt de probleemstelling NA de observatiefase
  • in het denkschema BEGIN je met de probleemstelling

Probleemstelling - voorbeelden

 

Helder en duidelijk

Neem dus geen nieuwe begrippen op in je probleemstelling!

 

 

Leerinhoud Probleemstelling
intrestberekening Wat brengt je spaargeld op?
prijselasticiteit Hoe reageren klanten op prijswijzigingen? 
ratio-analyse Is de onderneming financieel gezond?
importquota Hoe kan de overheid binnenlandse bedrijven beschermen? 

​Analysefase

 

 

  • leerlingen lossen de probleemstelling op, d.w.z. ze verwerken de leerinhouden op een actieve manier
  • denk aan je rode draad
  • controleer of je alle lesdoelen bereikt
    (ook de dynamisch-affectieve!)
  • houd rekening met de didactische principes
  • kies geschikte, afwisselende werkvormen
  • kies gepaste media: volg niet slaafs het handboek
     

didactische principes
 

  • Inductie
     
  • Aanschouwelijkheid
     
  • Leerlingenactiviteit
     
  • Herhaling
     
  • Actualiteit
     

Synthesefase

 

  • beantwoord de probleemstelling
  • in algemene termen
  • duurt slechts
    enkele minuten
  • breng geen nieuwe leerstof meer aan
    in deze fase!
  • didactisch principe
    = herhaling

​Naverwerking

 

  • oefening baart kunst
  • vastzetten van de leerstof
  • back-up als je tijd over hebt
  • uitdagend en zinvol

Denkschema voor een les (bedrijfs)economie

Bron: Fastré, Tulleneers & Vlayen (2017)
Vakdidactiek voor leraren economie: een praktijkgerichte benadering. LannooCampus, Tielt.

Opdracht 1

 

Bedenk een gepaste motivatiefase en probleemstelling voor een les over duurzaam ondernemen

 

Opdracht 2

 

Doorloop de volgende stappen in het kader van
je mini-lessen:

  1. Druk het denkschema inzake lesopbouw af
    op groot formaat (A3) 
  2. Schrijf je denkproces uit in dit schema
    (m.i.v. een schematische voorstelling van de leerinhouden)
  3. Maak een gedetailleerde lesvoorbereiding
    • werk elke lesfase in detail uit
    • in vraag en (alle mogelijke) antwoord(en)