Lesverloop

Keuze

1.1 Kennismaking met de opbouw

De structuur van de opleiding en de plaats van KLO daarin is voor mij geheel transparant.

Stelling

Alles is duidelijk voor mij

Een aantal zaken hebben verheldering nodig

Ik ben mijn weg helemaal kwijt

Van individuele leerlingen naar klasgroep

Aandacht naar ontwerpen & uitvoeren van een krachtige leeromgeving voor een volledige klasgroep

leerlijn Pedagogiek en Didactiek

Onderwijskundige referentiekaders

leerlijn Domeinspecifieke STAM

Aansluitend op de onderwijskundige referentiekaders: wat betekent dit binnen jouw vakdomein?

leerlijn Reflecterend en Onderzoekend Handelen

Reflectiesessies rond theorie & praktijk a.d.h.v. GRROW-coaching 

Drie leerlijnen

Referentiekaders => de leerdoelen en de verschillende modules

...

Komende weken

Week 10 - CT Les 2:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: leertheorieën (modules 5)
• Leerlijn stam (vakdidactiek): Werkmoment oefenminiles
• Leerlijn Reflecteren en onderzoekend handelen: ROH

Week 11 - OL Les 3:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: evalueren (modules 6)
• Leerlijn stam (vakdidactiek): Werkmoment oefenminiles

Week 12 - CT Les 4:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: didactische werkvormen kiezen (verschillende modules) en module ICT-wegwijs
• Leerlijn stam (vakdidactiek): Werkmoment oefenminiles

Week 9 - CT - Les 1:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: constructive alignment - didactisch model - maatschappelijke doelen onderwijs (modules 1-4)
• Leerlijn vakdidactiek: Werkmoment oefenminiles

Week 13 - OL Les 5: 

• Leerlijn pedagogiek en didactiek differentiëren (modules 7)
• Leerlijn Reflecteren en onderzoekend handelen: ROH

Week 14 - CT: 

• Leerlijn stam (vakdidactiek): Minilessen

1.2 Kennismaking met de evaluatie

Evaluatie

• Leerlijn pedagogiek en didactiek + stam (vb. GDW):
  • Opdracht: ideale lesvoorbereiding met bijhorende kijkwijzer lesontwerp.
  • Mondeling examen: je krijgt twee vragen om te toetsen of je de referentiekaders begrijpt en kan toepassen.
• Leerlijn reflecterend en onderzoekend handelen:
  • Permanente evaluatie coachingsvaardigheden
  • Naslag op portfolio d.m.v. o.a. GRROW-verslag (reflectievaardigheden)

70%

30%

Pass/Fail

2.1 Inleiding

Wat is belangrijk voor de toekomst, waar willen we als samenleving naartoe en wat willen we daartoe overbrengen op de volgende generaties?

Text

Debat gaat steeds over...

Doeldomein-model Biesta (2014)

2.2 Synthese opdracht

de nieuwe onderwijsstructuur is oude wijn in nieuwe zakken.

Stelling

Akkoord

Geen mening

Niet akkoord

Synthese opdracht

Groepjes +/- 6 personen(10 min)

Bron: www.onderwijs.vlaanderen.be

Nieuwe structuur

S

t

u

d

i

e

d

o

m

e

i

n

e

n

8

Types scholen

• Domeinschool
  biedt in de 2de én 3de graad ten minste één studierichting aan uit elke finaliteit (doorstroom, arbeidsmarkt, dubbel) van de studiedomeinen die ze inricht
   
• Campusschool
  biedt over twee studiedomeinen heen in de 2de én 3de graad ten minste één studierichting aan voor elke finaliteit (doorstroom, arbeidsmarkt, dubbel); m.a.w. er moet wel voor elke finaliteit een aanbod zijn maar niet per studiedomein;
   
• Verticale school
  biedt studierichtingen aan binnen eenzelfde finaliteit in zowel de tweede als de derde graad.

Nieuwe structuur

De nieuwe eindtermen - rode draad: 16 sleutelcompetenties

https://pro.g-o.be/

Minimumdoelen na de modernisering

Eindtermen (ET) moeten leerlingen op een bepaald ogenblik bereiken

    > einde van het lager onderwijs

    > einde van de eerste, tweede of derde graad secundair onderwijs

Eindtermen basisgeletterdheid

De eindtermen willen kwaliteitsvol en actueel onderwijs voor elke leerling garanderen. Ze bepalen wat leerlingen minimaal moeten kennen en kunnen. De eindtermen tonen wat noodzakelijk is om actief te kunnen deelnemen in de samenleving.

De eindtermen basisgeletterdheid (Nederlands, wiskunde, digitale en financiële competenties) moeten door iedereen afzonderlijk bereikt worden op het einde van de 1ste graad in het secundair onderwijs.

Cesuurdoelen

Zijn doelen die gelden voor het specifieke gedeelte van de tweede graad secundair onderwijs. Ze gelden voor alle studierichtingen uit de doorstroomfinaliteit en de dubbele finaliteit en worden via een protocolakkoord tussen de overheid en de onderwijsverstrekkers vastgelegd.

Minimumdoelen voor de modernisering

Minimumdoelen voor de modernisering

https://www.onderwijsdoelen.be/verklarende-begrippenlijst

Overzicht

Enkele essentiële vragen

• Wie bepaalt wat er moet geleerd worden?
• Wie bepaalt of leerlingen iets moeten begrijpen - toepassen - creëren?
• Welke vrijheden heb je zelf?

Pedagogische vrijheid

Macroniveau

Vlaamse Overheid

Netten en koepels

Mesoniveau

Mesoniveau

Scholen

Gemeenschapsonderwijs

Gesubsidieerd vrij onderwijs

Gesubsidieerd officieel onderwijs

3 netten

Gemeenschaps-onderwijs (GO!)

Katholiek onderwijs

FOPEM (methode-scholen)

...

Onderwijsvereniging  Steden en Gemeenten (OVSG)

Provinciaal    Onderwijs Vlaanderen (POV)

Meerdere koepels

Mesoniveau

3. Didactisch referentiekader

= de basisingrediënten die nodig zijn voor het  voorbereiden, uitvoeren en toetsen van  onderwijsleeractiviteiten

3.1 Inleiding

De evaluatie is een zeer belangrijke en zorgvuldig te kiezen afsluiter van een lessenreeks.

Stelling

Akkoord

Geen mening

Niet akkoord

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Constructive "alignment"

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

De kernboodschap over "alignment"  zit in de pijlen: Wat de leerlingen moeten kunnen (leerdoelen) is datgene wat ook moet getoetst worden (evaluatie) en dus datgene dat tijdens de leeractiviteiten aan bod moet komen.

Waar ligt het probleem i.v.m. Constructive alignment?

(bij welke pijl situeert het probleem zich)

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Waar ligt het probleem i.v.m. Constructive alignment?

(bij welke pijl situeert het probleem zich)

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Waar ligt het probleem i.v.m. Constructive alignment?

(bij welke pijl situeert het probleem zich)

Casus

Mevr. Vanderstappen gebruikt graag serious games en levensechte opdrachten om leerlingen ‘historisch bewust’ te maken.

Haar lesdoelstellingen zijn: de leerling kan... ‘het perspectief van vluchtelingen tijdens hun vlucht uit het thuisland beschrijven' en 'kwalitatieve data verzamelen over toekomstperspectieven van jonge vluchtelingen.’

Tijdens de les spelen haar leerlingen het PeaceCraft spel via hetwelk ze de reis van 2 vluchtelingen kunnen beleven door virtueel in hun smartphone te stappen. Dan gaan ze via een organisatie in gesprek met jonge vluchtelingen en maken ze een reportage (video of audio naar keuze) die ze indienen via smartschool.

Voor de evaluatie kiest Mevrouw Vanderstappen voor een schriftelijke toets met open en gesloten vragen (‘Vink in het volgend lijstje aan uit welke 3 thuislanden de meeste vluchtelingen naar België kwamen in 2019’; ‘Wat is een staatloze?’; …).

Aan de slag

Groepjes +/- 5 personen (15 min)

• Waar ligt het probleem in deze casus?
• Wat zouden jullie anders doen?

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

3.2 didactisch model

Van constructive alignment naar een didactisch model

Aan de slag

Groepjes +/- 5 personen (10 min)

• Bespreek het model: wat valt jullie op? Is er een link met LIND?
• (Leg het model naast het lesvoorbereidingsformulier. Zien jullie gelijkenissen - verschillen? )

Van constructive alignment naar een didactisch model

Wie?

Hoe?

KLO

LIND

Waartoe?

Hoe?

NEW

NEW

1

2

Straks

3

4

5

Sessie 4

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Leerplandoel -> lesdoelen

= wat je beoogt te bereiken

Leerinhoud

= is een middel om de leerdoelen na te streven. Ligt deels vast. Maar...

Verschil tussen leerdoelen en leerinhoud

Hiermee kan je differentiëren op basis van voorkennis & interesse!

NIET VRIJBLIJVEND

PEDAGOGISCHE VRIJHEID

Eindterm -> Koepel -> Leerplan

Koepel -> Leerplan

Koepels

leerplannen

Leerdoelen

(lesdoelen)

leer-

activiteiten

evaluatie

Pedagogische vrijheid

Overheid

(eindtermen)

Inspectie

Componenten van leerdoelen

Gedrag: wat moet de leerling met de leerstof kunnen? (waarneembaar)

Inhoud: op welke inhoud moet de leerling de activiteit kunnen toepassen?

Condities/context: onder welke condities moet de leerlingen het gedrag vertonen?

Norm/niveau: welke minimumprestatie vind je nog voldoende?

"De leerlingen kunnen zelfstandig minstens één machtsbron benoemen en in eigen woorden beschrijven in ieder van de maatschappelijke velden: politiek, sociaal, juridisch, economisch, cultureel."

Componenten van leerdoelen

Gedrag: wat moet de leerling met de leerstof kunnen? (waarneembaar)

Inhoud: op welke inhoud moet de leerling de activiteit kunnen toepassen?

Condities/context: onder welke condities moet de leerlingen het gedrag vertonen?

Norm/niveau: welke minimumprestatie vind je nog voldoende?

Componenten van leerdoelen

Specifiek: scherpe en heldere doelen

Meetbaar: hoe beoordelen of het doel bereikt is

Acceptabel: streef naar doelen die zowel leraar als leerling de moeite waard vinden

Realistisch: uitdagende en haalbare doelen (zone van naaste ontwikkeling)

Tijdsgebonden: op welke termijn wil je het doel bereiken

Voorbeeld

Leerdoel: "De leerling kan gericht informatie uit teksten voor een onbekend publiek selecteren en ordenen"

Leerinhoud: informatie selecteren en ordenen uit een praatprogramma, een kookprogramma, het journaal, ...

Open lesdoel:

Gesloten lesdoel:

Leerdoel: De leerling kan met behulp van de transformaties van functies de grafiek van y=a(x-p)2 +q opbouwen

Leerinhoud: grafiek van y:a(x-p)2+q

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Gedrag leerdoel = gedrag leeractiviteit

Indien je lesdoel is: 'de leerling kan de stelling van pythagoras toepassen', moet je zorgen dat er oefentijd is in de les waarbij de leerlingen de stelling effectief toepassen! Acitiviteit: oefeningen individueel - in groep maken, de speelplaats opmeten,...

Werkvormen en leeractiviteiten

Je maakt de keuze obv je leerdoelen en leerinhouden.

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Leerplandoel -> lesdoelen

6

Sessie 3

3.3 beginsituatie

Waar zien jullie gelijkenissen - verschillen tussen beginsituatie van een individuele leerling (LIND) en een klasgroep (KLO)?

Beginsituatie: breed observeren

-> kunnen jullie helpen bij opdracht 'kijkwijzer lesontwerp' onderdeel 2: schets beginsituatie klasgroep

Breed observeren

• voorkennis en ervaringen
• behoeften, interesses en welbevinden
• sociale dynamiek (status, leidersfiguren, relaties onderling..)
• talenten
• materiële uitrusting
• klasgrootte
• ...

3.4  Van leerplandoelen naar lesdoelen

Koppel deze cartoon aan het formuleren van een lesdoel.

Koppel deze cartoon aan het formuleren van een lesdoel.

Lesdoel:

Leerlingen kunnen de eerste wet van Newton (beweging) uitleggen in eigen woorden.

Leerplandoelstellingen zijn geformuleerd op verschillende gedragsniveaus. Bijvoorbeeld:

• "De leerlingen onderscheiden zuivere stoffen en mengsels in authentieke contexten"
• "De leerlingen onderzoeken het verband tussen snelheid, afstand en tijd."

Welke denkvaardigheden & leeractiviteiten heb je nodig bij deze LPD's?

Van leerplandoel naar lesdoel

Taxonomie Bloom: voorbeeld van een classificatiesysteem

'Onderscheiden'

'Onderzoeken'

Classificeren

Naast gedragsniveaus ook verschillende domeinen

1. Cognitieve ontwikkeling
2. Sociaal-affectieve ontwikkeling
3. Psychomotorische ontwikkeling
4. Meta-cognitieve ontwikkeling

Leerplandoelstellingen zijn geformuleerd op verschillende domeinen. Bijvoorbeeld:

Naast gedragsniveaus ook verschillende domeinen

1. Cognitieve ontwikkeling (denkactiviteiten)
2. Sociaal-affectieve ontwikkeling (waardegebonden vaardigheden)
3. Psychomotorische ontwikkeling (fijne motoriek, zintuiglijke en fysieke vaardigheden)
4. Meta-cognitieve ontwikkeling (denken over het eigen denken)

Leerplandoelstellingen zijn geformuleerd op verschillende domeinen. Bijvoorbeeld:

Naast gedragsniveaus ook verschillende domeinen

1. Cognitieve ontwikkeling (denkactiviteiten)
2. Sociaal-affectieve ontwikkeling (waardegebonden vaardigheden)
3. Psychomotorische ontwikkeling (fijne motoriek, zintuiglijke en fysieke vaardigheden)
4. Meta-cognitieve ontwikkeling (denken over het eigen denken)

Op welk domein zijn elk van onderstaande doelen geformuleerd?

• "De leerlingen onderscheiden zuivere stoffen en mengsels in authentieke contexten"
• "De leerlingen onderzoeken het verband tussen snelheid, afstand en tijd."
• "De leerlingen kunnen een microscoop gebruiken"

Koppel deze cartoon aan het formuleren van een lesdoel.

Leerlingen kunnen de eerste wet van Newton (beweging) opschrijven in eigen woorden.

Koppel deze cartoon aan het formuleren van een lesdoel.

Leerlingen kunnen de eerste wet van Newton (beweging) opschrijven in eigen woorden.

Voorbeelden domeinen

• "De leerlingen verklaren het belang van een gezonde levensstijl."
• "De leerlingen passen technieken voor een correcte lichaamshouding en voor ergonomische principes toe."
• "De leerlingen hanteren principes van fairplay en teamspirit met nadruk op plezier in beweging en sport."
• "De leerlingen uiten hun gevoelens respectvol."

Welke domeinen herkennen jullie? 

Aan de slag

Groepjes +/- 5 personen (10 min)

Intermezzo:

jouw keuze voor de volgende les KLO van maandag 18/11 of donderdag 21/11
(alle studenten van campus Anderlecht)

Canvas: voorbereidende opdracht les 2

Deel 1: lezen & verwerken van 1 van de 3 hoofdstukken
'leren en leertheorieën'

 campus Anderlecht - Diest - Leuven

1. Behaviorisme

2. Cognitivisme

3. Constructivisme

4.1.  Werkmoment oefenminiles

(Leerlijn vakdidactiek STAM)

Werkmoment oefenminiles

Werkmoment miniles

1. Neem het leerplandoel van jullie oefenminiles.
2. Situeer het leerplandoel in het taxonomisch model van Bloom en het correcte gedragsniveau.
3. Formuleer lesdoelen (die congruent zijn met het leerplandoel) die nodig zijn om het leerplandoel te realiseren.

4.2. klasmanagement en Differentiatie

For what it's worth...

Focus op een degelijke voorbereiding want dat ondersteunt een gestructureerd werkklimaat!

Maar misschien

... heb je toch nood aan extra handvaten om een gestructureerd werkklimaat te realiseren

(klasmanagement)...

For what it's worth, voor je lespraktijk:

... of wil je je toch al oriënteren op extra handvaten voor differentiatie...

... om je lespraktijk te versterken?

"Op welke manier kunnen we  differentiatie inzetten om de ongelijkheid in het Vlaams Onderwijs weg te werken?" 

PROBLEEMSTELLING

BKD-model

BKD-model

VOORBEREIDING

6 principes = basisfilosofie

1. Ethisch kompas gericht op de leerling

leerprocessen van leerling staan centraal vs. druk vanuit leerplannen, directie, administratie

2. Succesgericht lesgeven = growth mindset

Groeikansen zien en benoemen

3. Grensverleggend

Zone van naaste ontwikkeling, hoge verwachtingen stellen

4. Routes op maat

Er wordt nagedacht over extra hulp en ondersteunende materialen waarop leerlingen beroep kunnen doen.

5. Verbondenheid

samen uit, samen thuis

6. output = input

belang van opvolging van leervorderingen. Evaluatie staat centraal.

Differentiatie op interesses

Motivatietheorie Ryan & Deci

Keuzevrijheid & inspelen op interesses zorgt voor autonome motivatie

Rekening houden met interesses

Bij leermaterialen, teksten, opdrachten, toepassingen,...

1. wisselend inspelen op interesses groep

2. leerlingen de kans geven om te kiezen

3. nieuwe interesses aanboren (verruimen & verrijken)

Differentiatie op interesses

Hoe kan je als leraar autonomieondersteunende taal gebruiken?

(tip: denk eens na over het tegenovergestelde, nl. controlerend taalgebruik)

Hoe laat je als leraar keuze in type taak?

(tip: denk aan verschillende werkvormen)

Hoe laat je als leraar keuze in inhoud?

(tip: denk aan voorbeelden constructivisme)

Hoe kan je als leraar gemeenschappelijke interesses in de groep ontdekken?

(tip: denk aan de beginsituatie)

Differentiatie op leerstatus

Leerstatus is dynamisch

Tussen vakken kan de status verschillen en binnen een vak kan de status wijzigen

Leerstatus in verschillende doeldomeinen

1. Cognitief: voorkennis en vaardigheden

2. Metacognitief: hoe goed kan een leerling zichzelf reguleren? bv. zelfstandig werk in de klas, studiemethode,...

3. Sociaal-affectief: verschillende rugzakjes. bv. zelfvertrouwen, samenwerkingsvaardigheden, faalangst

4. (Pyscho)motorisch gebied: vooral tijdens L.O.

Differentiatie op leerstatus

Hoe kan je het basis extra-model implementeren?

(tip: denk na over de principes van het behaviorisme en over de manier waarop feedback kan gegeven worden)

Hoe evalueer je versnellen door verkorten of overslaan van eenvoudige instructies of basisopdrachten?

Hoe kan je werken aan samenwerkingsbereidheid?

Op welke manier kan pre-teaching ingezet worden?

Differentiatie op leerprofiel

Leerprofiel

(1. voorkeursmanieren van mensen om informatie te verwerken)

2. tempo van informatie te verwerken

Leerstijl leerstrategieën en leerinhoud

(1. Sommige leerstijlen passen beter bij bepaalde vakken.)

2. Voorkeursbenadering van de leerlingen past niet per se goed bij het leren van bepaalde inhouden. Ondersteunen van de leerlingen bij het verbreden van hun leerstrategieën is nodig.

Differentiatie op leerprofiel

Hoe kan je omgaan met verschil in tempo? 

Hoe kan je als leraar verschillende manieren van informatie verwerken + uitdrukken implementeren? 

Hoe kan je als leraar leerstrategierepertoire van leerlingen uitbreiden?

Differentiatie

Extern

Intern

Convergent

Divergent

Iedereen zoveel mogelijk vooruitgang

Iedereen naar hetzelfde niveau

Heterogene groepen

Homogene groepen

BKD-model

5. Afsluiter

Canvas: voorbereidende opdracht les 2

Deel 1: lezen & verwerken van 1 van de 3 hoofdstukken 'leren en leertheorieën'

enkel campus Anderlecht

Canvas: voorbereidende opdracht les 2

Deel 2: ROH

campus Anderlecht - Diest - Leuven

Leraren veranderen levens

Einde van de les!

Stoelen op de bank