Diest

Werkcollege 1 - Pedagogiek en Didactiek (maandag 13/11)

2324 Krachtige Leeromgeving

Inge Placklé

Leuven

Werkcollege 1 - Pedagogiek en Didactiek (donderdag 16/11)

2324 Krachtige Leeromgeving

Sarah Van der Aa & Tim De Smet

Icebreaker

• Bij welke leraar vond je het aangenaam in de les en waaraan lag dat?
• Is er een specifieke les die je je herinnert? Wat maakt dat die les je is bijgebleven?

1.1 Kennismaking met de opbouw

De structuur van de opleiding en de plaats van KLO daarin is voor mij geheel transparant.

Stelling 1

Alles is duidelijk voor mij

Een aantal zaken hebben verheldering nodig

Ik ben mijn weg helemaal kwijt

Van individuele leerlingen naar klasgroep

Aandacht naar ontwerpen & uitvoeren van een krachtige leeromgeving voor een volledige klasgroep

Er is een link met VD1 (X en Y)

• KLO: De aangeboden referentiekaders in KLO ...
• VD1: ...worden in VD vertaald naar de specifieke vakdidactiek en naar de stagepraktijk

Referentiekaders => de leerdoelen en de verschillende modules

...

Leerlijnen per opleidingsonderdeel

-> Referentiekaders KLO

Leerlijnen per opleidingsonderdeel

• Leerlijn pedagogiek & didactiek: brede onderwijskundige referentiekaders

• Leerlijn STAM (vakdidactiek): domeinspecifieke vertaling van referentiekaders

• Leerlijn reflecterend en onderzoekend handelen: reflectiesessies rond theorie & praktijk a.d.h.v. GRROW-coaching

Komende weken

Week 10 - CT Les 2:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: leertheorieën (modules 5)
• Leerlijn stam (vakdidactiek): Werkmoment oefenminiles
• Leerlijn Reflecteren en onderzoekend handelen: ROH

Week 11 - OL Les 3:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: evalueren (modules 6)
• Leerlijn stam (vakdidactiek): Werkmoment oefenminiles

Week 12 - OL Les 4:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: didactische werkvormen kiezen (verschillende modules) en module ICT-wegwijs
• Leerlijn stam (vakdidactiek): Werkmoment oefenminiles

Week 9 - CT - Les 1:

• Leerlijn pedagogiek en didactiek: constructive alignment - didactisch model - maatschappelijke doelen onderwijs (modules 1-4)
• Leerlijn vakdidactiek: Werkmoment oefenminiles

Week 13 - OL Les 5: 

• Leerlijn pedagogiek en didactiek differentiëren (modules 7)
• Leerlijn Reflecteren en onderzoekend handelen: ROH

Week 14 - CT: 

• Leerlijn stam (vakdidactiek): Minilessen

1.2 Kennismaking met de evaluatie

Evaluatie

• Leerlijn pedagogiek en didactiek + stam (vb. GDW):
  • Opdracht: ideale lesvoorbereiding met bijhorende kijkwijzer lesontwerp.
  • Mondeling examen: je krijgt twee vragen om te toetsen of je de referentiekaders begrijpt en kan toepassen.
• Leerlijn reflecterend en onderzoekend handelen:
  • Permanente evaluatie coachingsvaardigheden
  • Naslag op portfolio d.m.v. o.a. GRROW-verslag (reflectievaardigheden)

70%

30%

Pass/Fail

2.1 Inleiding

Wat is belangrijk voor de toekomst, waar willen we als samenleving naartoe en wat willen we daartoe overbrengen op de volgende generaties?

Text

Debat gaat steeds over...

Doeldomein-model Biesta (2014)

2.2 Synthese opdracht

de nieuwe onderwijsstructuur is oude wijn in nieuwe zakken.

Stelling 2

Akkoord

Geen mening

Niet akkoord

Syntheseopdracht

1. Hoe is de nieuwe structuur van het onderwijs (zowel horizontaal als verticaal) opgebouwd? Wat zijn de finaliteiten en hoe link je deze aan de 'oude' structuur?

2. Welke soorten scholen ontstaan er door deze structuur? Wat is het verschil tussen deze scholen?

3. De nieuwe eindtermen zijn ingevoerd in de eerste graad en voor de tweede en de derde graad is op dinsdag 20 juni 2023 een akkoord bereikt. Deze zijn opgebouwd rond sleutelcompetenties. Wat houden deze sleutelcompetenties in? Hoe kunnen deze nagestreefd worden?

4. In deze uiteenzetting kwamen heel wat termen aan bod. Wat willen deze termen zeggen? Moeten deze ET of doelen door iedereen bereikt worden?

   • eindtermen basisgeletterdheid

   • eindtermen

   • uitbreidingsdoelen

   • specifieke eindtermen

   • cesuurdoelen

Groepjes +/- 3 personen(10 min)

Overzicht

Enkele essentiële vragen

• Wie bepaalt wat er moet geleerd worden?
• Wie bepaalt of leerlingen iets moeten begrijpen - toepassen - creëren?
• Welke vrijheden heb je zelf?

Pedagogische vrijheid

Macroniveau

Vlaamse Overheid

Netten en koepels

Mesoniveau

Mesoniveau

Scholen

Gemeenschapsonderwijs

Gesubsidieerd vrij onderwijs

Gesubsidieerd officieel onderwijs

3 netten

Gemeenschaps-onderwijs (GO!)

Katholiek onderwijs

FOPEM (methode-scholen)

...

Onderwijsvereniging  Steden en Gemeenten (OVSG)

Provinciaal    Onderwijs Vlaanderen (POV)

Meerdere koepels

Mesoniveau

3. Didactisch referentiekader

= de basisingrediënten die nodig zijn voor het  voorbereiden, uitvoeren en toetsen van  onderwijsleeractiviteiten

3.1 Inleiding

De evaluatie is een zeer belangrijke en zorgvuldig te kiezen afsluiter van een lessenreeks.

Stelling 3

Akkoord

Geen mening

Niet akkoord

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Constructive "alignment"

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

De kernboodschap over "alignment"  zit in de pijlen: Wat de leerling moeten kunnen (leerdoelen) is datgene wat ook moet getoetst worden (evaluatie) en dus datgene dat tijdens de leeractiviteiten aan bod moet komen.

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Waar ligt het probleem i.v.m. Constructive alignment in het filmpje rond zwemmen?

(bij welke pijl situeert het probleem zich)

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Waar ligt het probleem i.v.m. Constructive alignment?

(bij welke pijl situeert het probleem zich)

Casus

Mevr. Vanderstappen gebruikt graag serious games en levensechte opdrachten om leerlingen ‘historisch bewust’ te maken.

Haar lesdoelstellingen zijn: de leerling kan... ‘het perspectief van vluchtelingen tijdens hun vlucht uit het thuisland kunnen beschrijven' en 'kwalitatieve data verzamelen over toekomstperspectieven van jonge vluchtelingen.’

Tijdens de les spelen haar leerlingen het PeaceCraft spel waarbij ze de reis van twee vluchtelingen kunnen beleven door virtueel in hun smartphone te stappen. Dan gaan ze via een organisatie in gesprek met jonge vluchtelingen en maken ze een reportage (video of audio naar keuze) die ze indienen via smartschool.

Voor de evaluatie kiest Mevrouw Vanderstappen voor een schriftelijke toets met open en gesloten vragen (‘Vink in het volgend lijstje aan uit welke drie thuislanden de meeste vluchtelingen naar België kwamen in 2022’; ‘Wat is een staatloze?’; …).

Aan de slag

Groepjes +/- 3 personen (5 min)

• Waar ligt het probleem in deze casus?
• Wat zouden jullie anders doen?

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

3.2 didactisch model

Van constructive alignment naar een didactisch model

Aan de slag

Groepjes +/- 3 personen (5 min)

• Bespreek het model: wat valt jullie op? Is er een link met LIND?
• Leg het model naast het lesvoorbereidingsformulier. Zien jullie gelijkenissen - verschillen? 

Van constructive alignment naar een didactisch model

KLO

LIND

Wat/Waarom?

Hoe?

NEW

NEW

1

2

Straks

3

4

5

Sessie 4

Werkvormen en leeractiviteiten

Je maakt de keuze obv je leerdoelen en leerinhouden.

6

Sessie 3

3.3 beginsituatie

Waar zien jullie gelijkenissen - verschillen tussen beginsituatie van een individuele leerling en een klasgroep?

Beginsituatie: breed observeren

-> kunnen jullie helpen bij opdracht 'kijkwijzer lesontwerp' onderdeel 2: schets beginsituatie klasgroep

3.4  Van leerplandoelen naar lesdoelen

Koppel deze cartoon aan het formuleren van een lesdoel.

Koppel deze cartoon aan het formuleren van een lesdoel.

Lesdoel:

Leerlingen kunnen de eerste wet van Newton (beweging) opschrijven in eigen woorden.

= wat je beoogt te bereiken

Maak je concreet aan de hand van lesdoelen

Leerinhoud

= is een middel om de leerdoelen na te streven. Ligt deels vast. Maar...

Verschil tussen leerdoelen en leerinhoud

Hiermee kan je differentiëren op basis van voorkennis & interesse!

NIET VRIJBLIJVEND

PEDAGOGISCHE VRIJHEID

Eindterm -> Koepel -> Leerplan

Koepel -> Leerplan

Koepels

leerplannen

Leerdoelen

(lesdoelen)

leer-

activiteiten

evaluatie

Pedagogische vrijheid

Overheid

(eindtermen)

Inspectie

Componenten van leerdoelen (herhaling)

De leerlingen kunnen zelfstandig minstens één machtsbron benoemen en in eigen woorden beschrijven in ieder van de maatschappelijke velden: politiek, sociaal, juridisch, economisch, cultureel.

Welke componenten vinden we terug in een leerdoel? (Cf. LIND)

Componenten van leerdoelen (herhaling)

Componenten van leerdoelen (herhaling)

Gedrag: wat moet de leerling met de leerstof kunnen? (waarneembaar)

Inhoud: op welke inhoud moet de leerling de activiteit kunnen toepassen?

Condities/context: onder welke condities moet de leerlingen het gedrag vertonen?

Norm/niveau: welke minimumprestatie vind je nog voldoende?

Componenten van leerdoelen (herhaling)

Specifiek: scherpe en heldere doelen

Meetbaar: hoe beoordelen of het doel bereikt is

Acceptabel: streef naar doelen die zowel leraar als leerling de moeite waard vinden

Realistisch: uitdagende en haalbare doelen (zone van naaste ontwikkeling)

Tijdsgebonden: op welke termijn wil je het doel bereiken

Voorbeeld

Leerdoel: "De leerling kan gericht informatie uit teksten voor een onbekend publiek selecteren en ordenen"

Leerinhoud: informatie selecteren en ordenen uit een praatprogramma, een kookprogramma, het journaal, ...

Open lesdoel:

Gesloten lesdoel:

Leerdoel: De leerling kan met behulp van de transformaties van functies de grafiek van y=a(x-p)2 +q opbouwen

Leerinhoud: grafiek van y:a(x-p)2+q

Leerdoel: "De leerling kan op een constructieve manier zijn mening verwoorden in een debat.

Leerinhoud: communicatiestrategieën, strategieën om een mening te vormen, taalhandelingen om te nuanceren

Open lesdoel:

Gesloten lesdoel:

Leerdoel: De leerling kan met behulp van de transformaties van functies de grafiek van y=a(x-p)2 +q opbouwen

Leerinhoud: grafiek van y:a(x-p)2+q

Leerdoel: "De leerling kan gericht informatie uit een nieuwsbericht selecteren met behulp van de w-vragen en ordenen in een mind map."

Leerdoel: "De leerling kan gericht informatie uit teksten voor een onbekend publiek selecteren en ordenen"

Open lesdoel:

meer gesloten:

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Gedrag leerdoel = gedrag leeractiviteit

Indien je lesdoel is: 'De leerling kan de stelling van pythagoras toepassen', moet je zorgen dat er oefentijd is in de les waarbij de leerlingen de stelling effectief toepassen! Activiteit: oefeningen individueel - in groep maken, de speelplaats opmeten,...

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

Gedrag leerdoel = gedrag leeractiviteit = gedrag evaluatie

Indien je lesdoel is: 'de leerling kan de stelling van pythagoras toepassen', moet je zorgen dat er oefentijd is in de les waarbij de leerlingen de stelling effectief toepassen! Acitiviteit: oefeningen individueel - in groep maken, de speelplaats opmeten,... de evaluatie moet samenvallen met voorgaande

Leerplandoelstellingen zijn geformuleerd op verschillende gedragsniveaus. Bijvoorbeeld:

• "De leerlingen onderscheiden zuivere stoffen en mengsels in authentieke contexten"
• "De leerlingen onderzoeken het verband tussen snelheid, afstand en tijd."

Welke denkvaardigheden & leeractiviteiten heb je nodig bij deze LPD's?

Van leerplandoel naar lesdoel

Taxonomie Bloom

'Onderscheiden'

'Onderzoeken'

Classificeren

Naast gedragsniveau's ook verschillende domeinen

1. Cognitieve ontwikkeling
2. Sociaal-affectieve ontwikkeling
3. Psychomotorische ontwikkeling
4. Meta-cognitieve ontwikkeling

Naast gedragsniveau's ook verschillende domeinen

1. Cognitieve ontwikkeling (denkactiviteiten)
2. Sociaal-affectieve ontwikkeling (waardegebonden vaardigheden)
3. Psychomotorische ontwikkeling (fijne motoriek, zintuiglijke en fysieke vaardigheden)
4. Meta-cognitieve ontwikkeling (denken over het eigen denken)

Koppel deze cartoon aan het formuleren van een lesdoel.

Leerlingen kunnen de eerste wet van Newton (beweging) opschrijven in eigen woorden.

Voorbeelden domeinen

• "De leerlingen verklaren het belang van een gezonde levensstijl."
• "De leerlingen passen technieken voor een correcte lichaamshouding en voor ergonomische principes toe."
• "De leerlingen hanteren principes van fairplay en teamspirit met nadruk op plezier in beweging en sport."
• "De leerlingen uiten hun gevoelens respectvol."

Welke domeinen herkennen jullie? 

Welke gedragsniveaus herkennen jullie? 

Aan de slag

Groepjes +/- 4 personen (5 min)

4.1  Werkmoment oefenminiles

Werkmoment oefenminiles

Werkmoment miniles

1. Neem het leerplandoel van jullie oefenminiles.
2. Situeer het leerplandoel in het taxonomisch model van Bloom en het correcte gedragsniveau.
3. Formuleer lesdoelen (die congruent zijn met het leerplandoel) die nodig zijn om het leerplandoel te realiseren.

4.2 klasmanagement en Differentiatie

Focus op een degelijke voorbereiding want dat ondersteunt een gestructureerd werkklimaat!

Maar

... heb je toch nood aan extra handvaten om een gestructureerd werkklimaat te realiseren

(klasmanagement)...

... of wil je je toch al oriënteren op extra handvaten voor differentiatie...

... om je lespraktijk te versterken?

"Op welke manier kunnen we  differentiatie inzetten om de ongelijkheid in het Vlaams Onderwijs weg te werken?" 

PROBLEEMSTELLING

Differentiatie

Extern

Intern

Convergent

Divergent

Iedereen zoveel mogelijk vooruitgang

Iedereen naar hetzelfde niveau

Heterogene groepen

Homogene groepen

BKD-model

6 principes = basisfilosofie

1. Ethisch kompas gericht op de leerling

leerprocessen van leerling staan centraal vs. druk vanuit leerplannen, directie, administratie

2. Succesgericht lesgeven = growth mindset

Groeikansen zien en benoemen

3. Grensverleggend

Zone van naaste ontwikkeling, hoge verwachtingen stellen

4. Routes op maat

Er wordt nagedacht over extra hulp en ondersteunende materialen waarop leerlingen beroep kunnen doen.

5. Verbondenheid

samen uit, samen thuis

6. output = input

belang van opvolging van leervorderingen. Evaluatie staat centraal.

Differentiatie op interesses

Motivatietheorie Ryan & Deci

Keuzevrijheid & inspelen op interesses zorgt voor autonome motivatie

Rekening houden met interesses

Bij leermaterialen, teksten, opdrachten, toepassingen,...

1. wisselend inspelen op interesses groep

2. leerlingen de kans geven om te kiezen

3. nieuwe interesses aanboren (verruimen & verrijken)

Differentiatie op interesses

Hoe kan je als leraar autonomieondersteunende taal gebruiken?

(tip: denk eens na over het tegenovergestelde, nl. controlerend taalgebruik)

Hoe laat je als leraar keuze in type taak?

(tip: denk aan verschillende werkvormen)

Hoe laat je als leraar keuze in inhoud?

(tip: denk aan voorbeelden constructivisme)

Hoe kan je als leraar gemeenschappelijke interesses in de groep ontdekken?

(tip: denk aan de beginsituatie)

Differentiatie op leerstatus

Leerstatus is dynamisch

Tussen vakken kan de status verschillen en binnen een vak kan de status wijzigen

Leerstatus in verschillende doeldomeinen

1. Cognitief: voorkennis en vaardigheden

2. Metacognitief: hoe goed kan een leerling zichzelf reguleren? bv. zelfstandig werk in de klas, studiemethode,...

3. Sociaal-affectief: verschillende rugzakjes. bv. zelfvertrouwen, samenwerkingsvaardigheden, faalangst

4. (Pyscho)motorisch gebied: vooral tijdens L.O

Differentiatie op leerstatus

Hoe kan je het basis extra-model implementeren?

Hoe evalueer je versnellen door verkorten of overslaan van eenvoudige instructies of basisopdrachten?

Hoe kan je werken aan samenwerkingsbereidheid?

Op welke manier kan pre-teaching ingezet worden?

Differentiatie op leerprofiel

Leerprofiel

(1. voorkeursmanieren van mensen om informatie te verwerken)

2. tempo van informatie te verwerken

Leerinhoud

Voorkeursbenadering van de leerlingen past niet per se goed bij het leren van bepaalde inhouden. Ondersteunen van de leerlingen bij het verbreden van hun leerstrategieën is nodig.

Differentiatie op leerprofiel

Hoe kan je omgaan met verschil in tempo? 

Hoe kan je als leraar verschillende manieren van informatie verwerken + uitdrukken implementeren? 

Hoe kan je als leraar leerstrategierepertoire van leerlingen uitbreiden?

Afsluiter

Canvas: voorbereidende opdracht les 2

Deel 1: lezen & verwerken van 1 van de 3 hoofdstukken 'leren en leertheorieën'

Canvas: voorbereidende opdracht les 2

Deel 2: ROH

campus Anderlecht - Diest - Leuven

Leraren veranderen levens

Einde van de les!