1. Geheugen

1. 1 Geheugentest

Jullie krijgen 30 seconden om volgende foto te memoriseren ...

Noteer voor jezelf de woorden die je nog herinnert

Hoeveel had je er juist? 

Hoe hebben jullie dat gedaan?

1.2 Werking van het geheugen

Geheugen = vermogen om nieuwe informatie te onthouden.

Conceptueel voorgesteld als verlopende in drie fasen.

Opslag, vasthouden en bewaren en terugzoeken van info.

Kortetermijngeheugen:

Voor een korte termijn vasthouden (maintenance) van zintuiglijke waarnemingen, bewegingen en cognitieve informatie zoals woorden, namen etc. Een gemiddelde persoon kan zeven tot vier elementen opslaan in het kortetermijngeheugen.

Werkgeheugen:

Interface tussen waarnemingen en het langetermijngeheugen via kortetermijnopslag én gecontroleerde manipulatie.

Langetermijngeheugen:

Permanente opslag

Declaratief geheugen

Expliciete kennis, die we bewust kunnen oproepen

Langetermijngeheugen

Niet-declaratief geheugen

Impliciete kennis, ons niet bewust dat ze is opgeslagen

Langetermijngeheugen

Informatie

Werkgeheugen

KTG

LTG

Aandacht

Response output

Ophalen

Bewaren

Verwerken

Vasthouden

Schema

Declaratief

Niet-declaratief

1.3 Technieken om het geheugen te helpen

Associëren - Visualiseren - Herhalen

"Mnemotechnieken" 

Manipulaties of technieken die helpen informatie onthouden bv. ezelsbruggetjes

Betekenisvolle verbanden, associaties

Verbanden met voorkennis, schematiseren, context

Visualisering

Loci-methode, leren op verplaatsing, beelden gebruiken ...

Herhaling

Wanneer is herhaling belangrijk en wat voor herhaling?

Gegroepeerde versus gespreide herhaling

Gegroepeerde herhaling is minder effectief dan gespreide

Spreidingseffect

Opslag in het langetermijngeheugen wordt verbeterd als leerervaringen gespreid worden in de tijd, in plaats van dat ze elkaar direct opvolgen.

In één keer leren is zeldzaam.

=> één van de meest gerepliceerde en sterkste vondsten  van de experimentele psychologie

Testen en huiswerk als vorm van herhaling?

Stimuleert leren enkel als er hoge kans om juist te antwoorden.

• herhaal leerinhouden aan het begin van een les
• creëer voldoende mogelijkheden tot oefening in de les
• stel veel vragen ter controle (telkens een kans tot herhaling),
• laat leerlingen oefenen buiten de klas (nadat ze de leerinhoud bewezen onder de knie hebben in de klas)
• controleer huiswerk (zodat leerlingen geen fouten herhalen),
• …

In de praktijk

Engaging/warming up/retrieval practice

- voorbeeldoefening activeren voorkennis 

2. Zelfregulerend leren

• Welke elementen van zelfregulerend leren herken je?  
• Benoem enkele voorbeelden van zelfregulerend leren uit deze praktijk. 
• Wat zie je veranderen bij de leerlingen? 

Gericht kijken naar het filmpje

GO! Pro - Zelfregulerend leren (g-o.be)

• Welke elementen van zelfregulerend leren herken je?  
• Benoem enkele voorbeelden van zelfregulerend leren uit deze praktijk. 
• Wat zie je veranderen bij de leerlingen? 

Nabespreking filmpje

Onze omgeving verandert continu

Groeiende beschikbaarheid van informatie

Dirk Van Damme (OESO)

Internationale modellen erkennen als '21rst century skill'

Meer info zie Voogt & Pareja Roblin (2010)

Bron: Microsoft Word - PBD - GO! - Begrippenkader soorten doelen.docx (g-o.be)

www.onderwijsdoelen.be

Eindtermen basisvorming

Secundair onderwijs - 1ste graad - na modernisering: herwerkt

 Zelfregulerend leren stimuleren

PLACEMAT: Wat is het?

Schrijf individueel zoveel mogelijk sleutelwoorden op die belangrijk zijn om ZRL te definiëren.

Overleg met je collega's.

- Welke elementen hebben jullie genoteerd?

- Welke elementen zijn belangrijk om te vermelden?

Creëer gezamenlijk een definitie.

Zelfregulerend leren

Zelfregulerend leren

Zelfregulerend leren is het cyclische proces waarbij een lerende zijn gedrag, gedachten, gevoelens én motivatie zelf richting geeft met het oog op het bereiken van zijn leerdoelen en afhankelijk van zijn context.

Bron: Peeters, J. (2022)

Zelfregulerend leren

Zelfregulerend leren is het cyclische proces waarbij een lerende zijn gedrag, gedachten, gevoelens én motivatie zelf richting geeft met het oog op het bereiken van zijn leerdoelen en afhankelijk van zijn context.

Bron: Peeters, J. (2022)

VOORBEREIDEN

UITVOEREN

REFLECTIE

Fasen waarover je controle kan hebben

- Doelen voorstellen en denken vooraf

- Jezelf monitoren en bijsturen tijdens de uitvoering

- Zelfevaluatie en controle aan het einde van de taak

Domeinen waarop je controle  kan hebben

- Cognitieve leerstrategieën

- Metacognitieve leerstrategieën

- Motivatie/affectieve leerstrategieën

Gebrek aan zelfregulerende vaardigheden leidt tot frustratie, faalervaringen, angst, vermijdingsgedrag en zelfs agressie

Verschillende leerstrategieën

Zelfregulerend leren is het cyclische proces waarbij een lerende zijn gedrag, gedachten, gevoelens én motivatie zelf richting geeft met het oog op het bereiken van zijn leerdoelen en afhankelijk van zijn context.

Hoe stimuleer jij dit? Hoe doe jij dit nu al? 

Zelfregulerend leren

Cognitieve leerstrategieën:

Metacognitieve leerstrategieën:

Motivatie/affectieve leerstrategieën:

Verschillende leerstrategieën

Bekijk de voorbeelden van lesmaterialen die ZRL ondersteunen.

Welke leerstrategie wordt er ondersteund met welk materiaal?

Kan je de materialen indelen in categorieën?

Zelfregulerend leren

Cognitieve leerstrategieën:

strategische acties zoals analyseren, selecteren, structureren, verbanden leggen, concretiseren, personaliseren, toepassen

Metacognitieve leerstrategieën:

denken over denken zoals plannen, oriënteren, relateren, monitoring, begrip checken, jezelf vragen stellen, evalueren, reflecteren, hulp zoeken, samenwerken, omgeving organiseren

Motivatie/affectieve leerstrategieën:

waarderen en belang van de taak inzien, leerdoelen formuleren, vertrouwen dat je het kunt, omgaan met faalervaringen, omgaan met succeservaringen

cognitieve

leerstrategie

cognitieve

leerstrategie

Beertjes van Meichenbaum

1. Wat moet ik precies doen, kennen, kunnen? Wat verwacht de leraar, ouder?
2. Hoe ga ik dat aanpakken? Wat doe ik eerst? Wat dan? Hoeveel tijd heb ik nodig? Wat staat er op mijn planning?  Hoeveel tijd heb ik?
3. Ben ik goed bezig? Of begin ik ergens anders? Zoek ik eerst iets op van de vorige les? Neem ik even pauze?
4. Heb ik mijn taak goed uitgevoerd? Heb ik het goed aangepakt? Heb ik bereikt wat ik wilde? Kan ik het? Wat kan ik de volgende keer beter doen?

metacognitieve

leerstrategie

(Elke leerling sterker in zelfstandig werk: 4 stappen – Klasse)

metacognitieve

leerstrategie

metacognitieve

leerstrategie

metacognitieve

leerstrategie

motivationele

leerstrategie

affectieve

leerstrategie

Omgaan met faalangst

Cognitieve leerstrategieën:

strategische acties zoals analyseren, selecteren, structureren, verbanden leggen, concretiseren, personaliseren, toepassen

Metacognitieve leerstrategieën:

denken over denken zoals plannen, oriënteren, relateren, monitoring, begrip checken, jezelf vragen stellen, evalueren, reflecteren, hulp zoeken, samenwerken, omgeving organiseren

Motivatie/affectieve leerstrategieën:

waarderen en belang van de taak inzien, leerdoelen formuleren, vertrouwen dat je het kunt, omgaan met faalervaringen, omgaan met succeservaringen

Groepsdiscussie (10 min)

Bespreek welke van de strategieën

(Cognitieve leerstrategieën, Metacognitieve leerstrategieën, Motivatie/affectieve leerstrategieën)

je zou willen ondersteunen in je eigen praktijk.

Bij de cognitieve strategie: welke concrete ondersteuning kan je bedenken voor jouw vakgebied? 

Verwerkingsopdracht - in groep - 15'

• Lees onderstaande opdrachtomschrijving voor de geïntegreerde proef van 7 kinderzorg.

• Welke zelfregulerende strategieën gaan leerlingen inzetten om deze jaaropdracht tot een goed einde te brengen?

• Wat kan jij doen als leraar om hen daarbij te ondersteunen?

Leerlingen zelfsturend maken: 5 stappen – Klasse

Nog wat extra inspiratie:

Zelfgestuurd leren kan je niet zelfgestuurd leren – Klasse

GO! Pro - Zelfregulerend leren (g-o.be)

GO Navigator: webinar Jeltsen Peeters

4. Afsluiter

Reflecterend & onderzoekend handelen (ROH)

'Lerarenenquete: "het niveau daalt" '

Hoe hard werkt een Vlaamse leerkracht? | Terzake

REACTIES?

Einde van de les!

(stoelen op de banken)