zelfregulerende vaardigheden
ABC-cursus 2025
Lesverloop
1. Geheugen
1. 1 Geheugentest
Jullie krijgen 30 seconden om volgende foto te memoriseren ...
Noteer voor jezelf de woorden die je nog herinnert
Hoeveel had je er juist?
Hoe hebben jullie dat gedaan?
1.2 Werking van het geheugen
Geheugen = vermogen om nieuwe informatie te onthouden.
Conceptueel voorgesteld als verlopende in drie fasen.
Opslag, vasthouden en bewaren en terugzoeken van info.
Kortetermijngeheugen:
Voor een korte termijn vasthouden (maintenance) van zintuiglijke waarnemingen, bewegingen en cognitieve informatie zoals woorden, namen etc. Een gemiddelde persoon kan zeven tot vier elementen opslaan in het kortetermijngeheugen.
Werkgeheugen:
Interface tussen waarnemingen en het langetermijngeheugen via kortetermijnopslag én gecontroleerde manipulatie.
Langetermijngeheugen:
Permanente opslag
Declaratief geheugen
Expliciete kennis, die we bewust kunnen oproepen
Langetermijngeheugen
Niet-declaratief geheugen
Impliciete kennis, ons niet bewust dat ze is opgeslagen
Langetermijngeheugen
Informatie
Werkgeheugen
KTG
LTG
Aandacht
Response output
Ophalen
Bewaren
Verwerken
Vasthouden
Schema
Declaratief
Niet-declaratief
1.3 Technieken om het geheugen te helpen
Associëren - Visualiseren - Herhalen
"Mnemotechnieken"
Manipulaties of technieken die helpen informatie onthouden bv. ezelsbruggetjes
Betekenisvolle verbanden, associaties
Verbanden met voorkennis, schematiseren, context
Visualisering
Loci-methode, leren op verplaatsing, beelden gebruiken ...
Herhaling
Wanneer is herhaling belangrijk en wat voor herhaling?
Gegroepeerde versus gespreide herhaling
Gegroepeerde herhaling is minder effectief dan gespreide
Spreidingseffect
Opslag in het langetermijngeheugen wordt verbeterd als leerervaringen gespreid worden in de tijd, in plaats van dat ze elkaar direct opvolgen.
In één keer leren is zeldzaam.
=> één van de meest gerepliceerde en sterkste vondsten van de experimentele psychologie
Testen en huiswerk als vorm van herhaling?
Stimuleert leren enkel als er hoge kans om juist te antwoorden.
- herhaal leerinhouden aan het begin van een les
- creëer voldoende mogelijkheden tot oefening in de les
- stel veel vragen ter controle (telkens een kans tot herhaling),
- laat leerlingen oefenen buiten de klas (nadat ze de leerinhoud bewezen onder de knie hebben in de klas)
- controleer huiswerk (zodat leerlingen geen fouten herhalen),
- …
In de praktijk
Engaging/warming up/retrieval practice
- voorbeeldoefening activeren voorkennis
2. Zelfregulerend leren
De nieuwe eindtermen - rode draad: 16 sleutelcompetenties
https://pro.g-o.be/
Minimumdoelen na de modernisering
| Competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid. |
Competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie | Leercompetenties m.i.v. onderzoekscompetenties, innovatiedenken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatieverwerking en samenwerken | Ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties |
| Competenties in het Nederlands | Sociaal-relationele competenties | Competenties inzake duurzaamheid | Economische en financiële competenties |
| Competenties in andere talen | Burgerschapscompetenties m.i.v. competenties inzake samenleven | Competenties met betrekking tot historisch bewustzijn | Competenties met betrekking tot ruimtelijk bewustzijn |
| Digitale competenties en mediawijsheid | Juridische competenties | Zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid | Cultureel bewustzijn en culturele expressie |
Eindtermen basisvorming
Secundair onderwijs - 1ste graad - na modernisering: herwerkt
Zelfregulerend leren stimuleren
"Zelfgestuurd leren lukt niet vanzelf"
Zelfregulerend leren
Zelfregulerend leren is het cyclische proces waarbij een lerende zijn gedrag, gedachten, gevoelens én motivatie zelf richting geeft met het oog op het bereiken van zijn leerdoelen en afhankelijk van zijn context.
Bron: Peeters, J. (2022)
Zelfregulerend leren
Zelfregulerend leren is het cyclische proces waarbij een lerende zijn gedrag, gedachten, gevoelens én motivatie zelf richting geeft met het oog op het bereiken van zijn leerdoelen en afhankelijk van zijn context.
Bron: Peeters, J. (2022)
VOORBEREIDEN
UITVOEREN
REFLECTIE
Fasen waarover je controle kan hebben
- Doelen voorstellen en denken vooraf
- Jezelf monitoren en bijsturen tijdens de uitvoering
- Zelfevaluatie en controle aan het einde van de taak
Domeinen waarop je controle kan hebben
- Cognitieve leerstrategieën: hoe?
- Metacognitieve leerstrategieën: middel?
- Motivatie/affectieve leerstrategieën: waarom?
Gebrek aan zelfregulerende vaardigheden leidt tot frustratie, faalervaringen, angst, vermijdingsgedrag en zelfs agressie
Verschillende leerstrategieën
Zelfregulerend leren is het cyclische proces waarbij een lerende zijn gedrag, gedachten, gevoelens én motivatie zelf richting geeft met het oog op het bereiken van zijn leerdoelen en afhankelijk van zijn context.
Wat weet je hierover?
Hoe stimuleer jij dit? Hoe doe jij dit nu al?
Zelfregulerend leren
cognitieve
leerstrategieën
Enkele voorbeelden:
1) Spreid je leren
2) Haal actief je leerstof op
3) Varieer in wat je leert
4) Verwerk je leerstof
5) Bedenk concrete voorbeelden
6) Combineer woord en beeld
meta-cognitieve
leerstrategieën
Enkele voorbeelden:
1) Voorbereiden
2) Uitvoeren
3) Terugblikken
affectieve
leerstrategieën
Enkele voorbeelden:
1) Begrijpen hoe je leert
2) Aanpassen van je leerstrategieën
cognitieve
leerstrategieën
TOEPASSING:
1) Spreid je leren - gebruik van woordkaartjes
2) Haal actief je leerstof op - maak een goede samenvatting
3) Combineer woord en beeld - hang de leerstof op aan een tekening
Spreid je leren - gebruik van woordkaartjes
Haal actief je leerstof op - maak een goede samenvatting
Combineer woord en beeld - hang de leerstof op aan een tekening
Nabespreking
Bespreek welke van de strategieën jij kan inzetten in jouw lessen?
Welke concrete ondersteuning kan je bieden binnen jouw vak?
(Cognitieve leerstrategieën, Metacognitieve leerstrategieën, Motivatie/affectieve leerstrategieën)
Aandachtspunten:
- Leren gaat niet vanzelf
- Niet alle studeermethodes zijn goed
- Modelleer expliciet verschillende leerstrategieën
- je brengt structuur aan en werkt aan verbondenheid
Zes strategieën voor effectief studeren:
Bron nog zoeken:
Evidence informed inspiratie: