Lesverloop

FACULTATIEF

Leerdoelen

Leren van een individuele leerling/student/cursist of klein groepje leerlingen/studenten/cursisten begeleiden.

1.  Communicatie

Noteer in de chat!

Voorbeelden van miscommunicatie in de klas

1.1. Modellen

Communicatie

= Kennis overdragen, informatie meedelen

 ... complexer dan je denkt!

Een lineair model van communicatie (Hubley, 1993,  in Prozesky, 2000):
 

Zender luistert niet en ontvanger spreekt niet

Een interactioneel model van communicatie (Prozesky, 2000):

Ontvanger geeft feedback aan de verzender en ontvanger luistert naar de feedback.

B

Geen aandacht voor rolwissel en simultane communicatie.

Een transactioneel model van communicatie (Adler, Rodman, & du Pré, 2016):

Communicatie is heel de tijd bezig en verandert continu. Reactie van participant is beïnvloed door huidige en eerdere ervaringen, overtuigingen, ...

https://www.youtube.com/watch?v=YvRJvgxbeyA

Onze communicatie en hoe we elkaars gedrag interpreteren wordt beïnvloed door 'voorkennis' specifiek aan onze eigen beginsituatie waar we ons niet altijd bewust van zijn! 

Communicatie

= Kennis overdragen, informatie meedelen

Vaardigheid die je kan leren!

• Complex proces
• Situationele vaardigheid
• Relationele vaardigheid

1.2. Directe instructie

verdere verdieping in OO Krachtige LeerOmgeving

WAT?

Onderzoek John Hattie

Meta-analyse 'Visible learning'

• meta-analyse van 800+ meta-analyses
• samenvatting van 52.637 studies
• indicatie van 'effect size' over impact van werkvormen etc.

Welke vormen van feedback zijn effectief?

Je les/tutorsessie: logisch en goed gestructureerde opbouw

Begin

Blik terug, blik vooruit: oriënteren, plannen, activeren

bv. brainstorm, woordenweb, agenda ...

Kern

Denk tijdens: monitor, bewaak

bv. timekeeping, tussentijds aftoetsen of begrepen

Slot

Blik terug, blik vooruit: conclusie, evalueer, afronding

bv. laten samenvatten, tips en tops

Voorbereiding is cruciaal

Communiceer leerdoelen: zowel leraar als leerling moeten weten en begrijpen wat het doel is

Maak scripts: zorgvuldig afgewogen instructies en nauwkeurig getimede commentaren

Oefenen: frequente gelegenheden om materiaal actief te oefenen

Toets: controleer of de leerling het begrepen heeft

2.1. Inleiding

Heeft Brussel nood aan meertalig onderwijs? | Terzake

Reacties?

2.2. Taalontwikkeling stimuleren

In hoeverre ga je akkoord of niet?

Hang je naam aan het akkoordkoord.

Ga je akkoord of niet?

Plak een post-it met je naam.

Ik ben een taalleraar

Ga recht staan indien je het eens bent

Blijf zitten indien je het oneens bent

Reageer met       indien je het eens bent

Reageer met       indien je het oneens bent

Als leraar moet ik taalbewust zijn

Taal speelt in elk vak een rol

Elke leerkracht kan aandacht hebben voor taalontwikkeling

Meertaligheid staat het goed verwerven van het Nederlands in de weg

Grondhouding: meertaligheid als troef

Kan maatschappelijke én cognitieve voordelen bieden

Meertaligheid als extra associaties (geheugen)

Goede kennis van de ene taal stimuleert kennis van de andere.

Tree

Boom

Árbol

Arbre

Baum

Albero

Treet

Meerdere talen naast elkaar opgeslagen.

Kennis van de ene belemmert kennis van de andere niet.

Als leraar moet ik feedback geven op taalfouten

Feedback op Nederlands maximaliseren.

Jij bent misschien één van de weinige  goede voorbeelden.

Ik voel me competent als taalleraar

Hoe bied je taalsteun in je klas/tutorstage?

2.3. Taalgericht vakonderwijs

Taalgericht vakonderwijs

Schrijf twee minuten lang alles op wat er in je opkomt als je aan het onderwerp 'Taal in mijn vakles' denkt.

• Blijf schrijven, stop geen enkel moment.
• Concentreer je op het onderwerp.
• Let niet op spelling en interpunctie.
• Heb je even geen gedachten over het onderwerp, schrijf dan het woord ‘ontspan’ op totdat je wel weer gedachten over het onderwerp hebt.

Taalgericht vakonderwijs

Schooltaal en vaktaal vs. alledaagse taal

'Ik weet zeker dat mijn lichaam voldoende voedingsstoffen, bouw- en brandstoffen heeft binnengekregen.'

vs.
'Ik heb genoeg'.

Taalgericht vakonderwijs

Hajer & Meestringa

Contextrijk: alledaagse en specifieke voorkennis benutten, authentieke & functionele opdrachten

Vol interactie: kansen geven aan leerlingen om taal te produceren, met elkaar en met leerkracht

Met taalsteun: goed modelleren, controleren van begrip, taalgerichte feedback geven, ondersteuning

2.4. Een rijke context

Vertrek vanuit de leefwereld van de leerling

Casus

Luc, een leerkracht economie in de richting 'Bedrijf en organisatie' in de tweede graad dubbele finaliteit van het Miniemeninstituut te Leuven, behandelt het onderwerp 'afschrijving'. 'Waarde,' 'afschrijving' en 'productiemiddelen' zijn enkele vaktermen. Luc stelt vast dat leerlingen de rekenopgaven in de toets hierover goed maken, maar de begripsvragen waarin ze de behandelde begrippen actief moeten hanteren niet. De door hem ontwikkelde woordenlijst verhelpt het probleem niet. In de economie-context hebben winst en verlies een andere betekenis dan in het dagelijkse leven van de leerlingen (OHL-KV Mechelen 1-0). Het gaat om de waarde van een product gedurende een langere tijd. Bedenk in je groepje een geschikte activiteit die aansluit bij de beginsituatie van de leerlingen (taal/kennis/ervaring).

'kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs'

2.5. Veel interactie

Bouw interactiemomenten in

Casus

Luc behandelt het onderwerp 'afschrijving' en heeft zijn leerlingen in de eerste les kennis laten maken met de begrippen 'waarde', 'afschrijving' en 'waardevermindering'. Andere begrippen die bij het onderwerp horen, waren:

•  verbruiksartikel versus gebruiksartikel
•  noodzakelijke goederen versus luxegoederen.

Bedenk in je groepje een activiteit die (geschreven/gesproken) interactie uitlokt waarbij leerlingen hun eigen kennis/taal in verband kunnen brengen met (enkele van) de vakbegrippen.

'kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs'

2.6. Taalsteun

• Gebruik van visualisatie
• Schrijfkaders
• Verklarende woordenlijst
• Kernbegrippen lijst

Maak je uitleg toegankelijk voor leerlingen die minder taalvaardig zijn in het Nederlands.

Maak je uitleg toegankelijk voor leerlingen die minder taalvaardig zijn in het Nederlands.

'kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs'

'kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs'

Aan de slag

We observeren 5 tot 10 minuten van deze tutorsessie

Welke elementen uit de kijkwijzer 'Taalgericht vakonderwijs' past de tutor in deze tutorssessie toe?

Context - Interactie - Taalsteun

Geschiedenis: les geven rond het communisme

Wiskunde: les geven rond de stelling van pythagoras

Spaans: les geven rond groente en fruit

Aardrijkskunde: globalisering en toerisme

Biologie: bestuiving en bevruchting van de plant 
(stempel, meeldraden)

Economie: inflatie en deflatie

Kijk nog eens naar je naam aan het akkoordkoord. Hangt hij nog op de juiste plaats? 

Kijk nog eens naar je naam. Hangt die nog op de juiste plaats? 

3. Feedback 

Wat zijn 'steenmannetjes'?

Feedback: een definitie

John Hattie en Helen Timperley (2007, p. 81) formuleren volgende brede definitie van feedback:

"Feedback is conceptualized as information provided by an agent (e.g., teacher, peer, book, parent, self, experience) regarding aspects of one’s performance or understanding. A teacher or parent can provide corrective information, a peer can provide an alternative strategy, a book can provide information to clarify ideas, a parent can provide encouragement, and a learner can look up the answer to evaluate the correctness of a response."

Feedback: een definitie

John Hattie en Helen Timperley (2007, p. 81) formuleren volgende brede definitie van feedback:

"Feedback is conceptualized as information provided by an agent (e.g., teacher, peer, book, parent, self, experience) regarding aspects of one’s performance or understanding. A teacher or parent can provide corrective information, a peer can provide an alternative strategy, a book can provide information to clarify ideas, a parent can provide encouragement, and a learner can look up the answer to evaluate the correctness of a response."

Visible Learning

3.1. Belang van feedback

Belang van feedback

Meta-analyse 'Visible learning' van John Hattie

• meta-analyse van 800+ meta-analyses
• samenvatting van 52.637 studies
• indicatie van 'effect size' over impact van werkvormen etc.

Welke vormen van feedback zijn effectief?

Noteer in de chat!

Geef voorbeelden van feedback die net wel of net niet effectief is.

3.2. Effectieve vormen van feedback

1. Aanwijzingen (Scaffolds)

2. Gerelateerd aan doelen

3. Versterken van gedrag

1. Aanwijzingen (scaffolding)

Wijs tussenstappen aan, wees concreet, bied structuur

Lev Vygotski

1896 - 1934

Zone of proximal development

Zone van naaste ontwikkeling

Cognitieve ontwikkeling

1. Mogelijke scaffolds:

• Schrijfkaders: helpen leerlingen door een tekststructuur en beginformuleringen te voorzien. Dienen als inspiratie en hulpmiddel en doel is dat ze zoals hulpwieltjes na verloop van tijd overbodig worden.

1. Mogelijke scaffolds:

• Kijkwijzers: helpen leerlingen bij het leren, uitvoeren of toepassen van vaardigheden

1. Mogelijke scaffolds:

• Viskom: leerlingen staan in een cirkel, in het midden wordt door enkele leerlingen en/of leerkracht gemodelleerd en de leerlingen observeren.
• Eindproduct tonen: en analyseren samen met de evaluatiecriteria
• Luidop denken: maak alle denkstappen expliciet
• Activeer voorkennis: zo zijn ze al gericht op het thema en hebben ze aanknopingspunten
• Stappenplan: alle tussenstappen staan genoteerd
• ...

2. Gerelateerd aan doelen

Wijs op belang, stuur aandacht bij

2. Mogelijke vormen van feedback op doelen:

• Klasafspraken: vraag leerlingen wat ze zélf belangrijke afspraken vinden en verwijs hiernaar als afspraken gebroken worden.
• Leerlingcontact: gesprek tussen leerling en leerkracht om leerling zicht te geven op eigen leren en groter eigenaarschap van leerling op einddoel te bereiken.
• Zelfevaluatie: leerlingen op het einde van de les laten reflecteren of ze de leerdoelen hebben bereikt.

3. Versterking

Belonen of prijzen omwille van inspanning of prestatie

Taakgerichte feedback 

Meest bekende vorm waarbij feedback wordt gegeven op de prestatie en de taak die de leerling verwacht wordt te maken.

Procesgerichte feedback

Feedback op de manier waarop de taak wordt gerealiseerd.

 Focus op...

Gericht op zelfregulatie

Aanwijzingen voor leerlingen om zichzelf onder controle te houden, hun werk te plannen, hun vooruitgang te monitoren, hulp te vragen ...

Gericht op zelf

Deze vorm is niet effectief maar komt veel voor!

Trekt aandacht weg van de taak en richt zich op persoon: "wat ben je slim!"

 Focus op...

3.3. Negatieve feedback geven

Negatieve feedback geven

Vijf stappen!

1. Beschrijf het gedrag:
   Wat doet de ander dat onacceptabel is?
    
2. Beschrijf het effect:
   Waarom is het gedrag onacceptabel, wat zijn de gevolgen, wat betekent het voor anderen?
    
3. Luister naar de reactie:
   Hoe voelt de bekritiseerde zich hierbij?
    
4. Geef je verwachting aan:
   Wat moet er veranderen, welke afspraken wil je maken?
    
5. Beschrijf het resultaat:
   Wat gebeurt er als de ander wel en niet van gedrag verandert?

Casus: rollenspel per 2 + een observator

1: Je tutee/leerling komt steeds te laat naar de les. Na de les beslis je om de tutee/leerling erover aan te spreken.

2: Je tutee/leerling gebruikt voor de derde keer haar gsm tijdens jouw les.

Misschien gebruik je de 5 stappen liever niet?

Ok, maar probeer escalatie te vermijden...

4.1. jullie bevindingen

We lichten er voor vandaag enkele uit

Checken of je het juist gehoord hebt,
tonen dat je wil begrijpen wat er gezegd wordt.

Geen oordeel - eigen lichaamstaal - écht luisteren - bewust kijken - balans coach/coachee - toelaten en ruimte geven

Actief luisteren

Toon

• dat je de boodschap van de ander ontvangt (je hoort én ziet wat de ander zegt);
• dat je die boodschap verwerkt (je denkt na over wat de ander bedoelt met zijn boodschap);
• dat je reageert op die boodschap (je laat – verbaal en non-verbaal – blijken dat je de ander begrijpt). 

Soften

Smile

Open posture

Forward leaning

Touch

Eye contact

Nod

Actief luisteren is ook

Stiltes laten

Samenvatten

Parafraseren

Papegaaien

Communicatie is verbaal en non-verbaal

Niet alleen jij communiceert met je lichaam,
ook de persoon tegenover je.

Reageer op signalen. Werk ruis uit de weg (emoties, weerstand, onbegrip).

Verken de situaties zonder direct te oordelen door

• verkennen
• verdiepen
• herformuleren
• open vragen stellen

Waarderen en bekrachtigen

Bevestiging geven & waardering uiten.

Maak het concreet, frequent en onmiddellijk.

4.2. verloop feedbackgesprek

We lichten er voor vandaag enkele uit

• Een persoonlijk doel, een ideaalbeeld, een gewenste situatie concretiseren. We willen in de supervisiesessies immers in de eerste plaats doelgericht en toekomstgericht zijn. Van bij het begin van het gesprek wordt dan ook onderzocht waar je naartoe wil.

• Een persoonlijk doel, een ideaalbeeld, een gewenste situatie concretiseren. We willen in de supervisiesessies immers in de eerste plaats doelgericht en toekomstgericht zijn. Van bij het begin van het gesprek wordt dan ook onderzocht waar je naartoe wil.

• Mogelijkheden om de situatie aan te pakken. We verkennen welke mogelijkheden je hebt om te handelen in de gegeven situatie en gericht op het doel dat je voor ogen hebt. Door meer dan één mogelijkheid te formuleren, door te brainstormen en ‘out of the box’ ideeën te laten bedenken, ontstaan als vanzelf veelal nieuwe mogelijkheden waaraan je eerder niet dacht.

• Een persoonlijk doel, een ideaalbeeld, een gewenste situatie concretiseren. We willen in de supervisiesessies immers in de eerste plaats doelgericht en toekomstgericht zijn. Van bij het begin van het gesprek wordt dan ook onderzocht waar je naartoe wil.

• Mogelijkheden om de situatie aan te pakken. We verkennen welke mogelijkheden je hebt om te handelen in de gegeven situatie en gericht op het doel dat je voor ogen hebt. Door meer dan één mogelijkheid te formuleren, door te brainstormen en ‘out of the box’ ideeën te laten bedenken, ontstaan als vanzelf veelal nieuwe mogelijkheden waaraan je eerder niet dacht.

• Acties plannen die je werkelijk zal uitvoeren. Je inzichten zet je om in concrete acties en plannen. Je gaat ook na wat de kans is dat je deze acties en plannen zal uitvoeren. Maak een onderscheid tussen doelstellingen op lange termijn en korte termijn.

4.3. aan de slag

FEEDBACKGESPREK

(zie stappenplan)

• 3 rollen
  • Coach: geeft feedback
  • Coachee: krijgt feedback
  • Observator
• 10 minuten per feedback gesprek
  • 7 min coach & coachee
  • 3 min bevindingen van observator

Verloop feedbackgesprek

1. Licht je lesvoorbereiding/ plan van aanpak toe (coachee)
2. Formuleer explorerende vragen (coach)
3. Formuleer feedback (leerdoel) & eventuele suggesties (observator)
   • Focus van feedback?
   • Vorm van feedback?

De focus van je feedback/suggesties kan veranderen door de explorerende vragen die je stelt.

Stap 1: uitwisselen lesvoorbereiding / plan van aanpak 

Vaardigheden

1. Waardeer & bekrachtig: begin met het benoemen van positieve zaken

2. Stel explorerende vragen (vermijd waarom-vragen) & luister actief naar de antwoorden (lichaamstaal)

STAPPEN

3. Laat de coachee tot een leerdoel/groeikans komen

(4. Overloop indien mogelijk bij 'resources, 'options' en 'way forward':

• ​​Welke mogelijkheden zijn er om de situatie te verbeteren (vermijd te vroege suggesties)
• Welke acties ga je uitvoeren om dit te bereiken?)

Wat is belangrijk voor de observator?

• Schrijf 1 voorbeeld op van een explorerende vraag
• Schrijf 1 voorbeeld op van een waarderende opmerking
• Schrijf 1 voorbeeld op van de manier waarop er actief werd geluisterd.
• Bewaak tijd (7min)
• Waar ligt de focus van feedback? 
• Koppel in 3 min terug aan coach & coachee

Stappenplan + observatiewijzer op canvas

Aan de slag (rest van de avond of tot wanneer klaar)

Vergeet niet:

de voorbereiding voor de ROH-sessie

Einde van de les!

Stoelen op de bank