Leerlijnen per opleidingsonderdeel

Doelen STAM Gedragswetenschappen

Alles na te lezen op Canvas

Gebruik van de slides

​Horizontaal: leerlijn

​Verticaal: verdieping

Nieuw thema 

Onder deze slide: info om het thema (online*) te verwerken

*Met aandacht voor de studenten van Leuven, Diest en Anderlecht

Belangrijkste wegwijzers

Te kennen

Opdracht

Verbanden leggen

Hyperlink

Extra info over het gebruik van deze slides

Leerlijn vakdidactiek GW

8 probleemstellingen; 8 leerpakketten

1. Wat is de identiteit van mijn vakgebied?
2. Bestaat er een blauwdruk voor het ontwerpen van curriculummaterialen GW?
3. ?
4.  
5. Van leertheorie tot werkvorm?
6. Teamteaching in GW: Kennis vs 21st Century Skills  
7. Hoe geef ik evidence-based GW?
8. Wat betekent de onderwijshervorming voor GW?
9. The third teacher: de leeromgeving

Rode draad

De persoonlijke ontwikkeling achter het ontwerpen van een krachtige leeromgeving GW

- zie portfoliotaak -

Is deze cursus evidence-based?

1. Het effect van voorkennis - Advanced organisers

(via blended learning)

2. Impact van concrete voorbeelden (bv. via co-teaching)

3. Uittesten van nieuwe kennis, incl feedback

(bv. via mini-lessen of stage)

4. Distributed curriculum

(zie bv. MindMap als cumulatieve opdracht)

Het boek is gratis te downloaden

(door op de cover te klikken)

Mis jij een bouwsteen voor Gedragswetenschappen?

Deel jouw ideeën tijdens een college of via Twitter (@timsurma, @jotondeur, #MILOVUB)

Of zie je Tim Surma liever zelf aan het woord?

Hoofdopdracht: Integratietaak Vakdidactiek STAM

Stappenplan

• Selecteer een individuele lesvoorbereiding GW;

• Koppel het ontwerp van deze les GW

  • aan de inzichten uit deze leerlijn;

  • de leerinhouden uit jouw opleiding (psychologie, agogiek, onderwijskunde, ...)

• Output

  • een Mindmap waarin jij centraal staat als ontwerper van een les binnen GW.

  • een analyse van max. 1500 woorden met minstens 2 wetenschappelijke referenties.

Een Mindmap?

Voorbeeld van een online tool voor Mindmapping

Nog een voorbeeld...

En nog een voorbeeld:
uitstekende gratis open source software

Het gebruik van Mindmapping in onderwijs?

Identiteit

#1

DOELSTELLING
De student kan over de essentie en unieke maatschappelijke relevantie van het vakgebied gedragswetenschappen communiceren met stakeholders.

PRAKTISCH
Etterbeek: College op woensdag 25/9 van 16 tot 18u in de Active Learning Studio (B317-315) + online opdracht: publiceer jouw ID in het e-portfolio (zie slide 5.5).

Leuven-Diest-Anderlecht: Doorloop zelfstandig de slides en vul de Padlet aan  

(https://padlet.com/jtondeur/gedrag​) en publiceer jouw ID in het e-portfolio (zie slide 5.5)tegen 2/10.

> Bespreking op 19/10 (Diest); 26/10 (Anderlecht)
> Contacteer ons indien er eerder vragen zouden zijn!

Kennismaking

@jotondeur 

jo.tondeur@vub.be

Jo Tondeur

Jij stelt vragen over deze foto's... en zo kom je meer te weten over mij!

Jef.Carlier@vub.be

Assistent vakdidactiek

Stagebegeleider gedragswetenschappen

Jef Carlier

Via Kahoot!

Kahoot in jouw klaspraktijk?

Waarom wil je leraar GW worden?

Wat zijn jouw talenten?

Een goede leraar (GW) is iemand...

.

Ik verwacht van

de vakdidactiek dat...

Waarom is kennismaking in GW van belang?

En hoe doe je dat?

Voorbeeld: kennismaking met foto's

• Verzamel interessant beeldmateriaal van mensen of situaties (tijdschriften, kranten,...)
• Verspreid de beelden in het lokaal en laat leerlingen een beeld kiezen dat hen typeert.
• uitbreiding bij leerlingen die elkaar al kennen: laat ze een beeld voor een andere leerling kiezen.

Voorbeeld: kennismakingshandjes

• laat de leerlingen hun hand overtekenen op een stuk papier
• In elke 'vinger' komt iets van informatie over zichzelf.

Iets waar je sterk of goed in bent

Iets wat je nog niet goed kan, waarin je nog wil groeien

Iets wat je wil bereiken

(doelen)

Iets wat je vreselijk vindt (of haat).

Iets waar je trouw aan bent (waarden)

Nog dit: je kan de kennismaking met leerlingen ook laten aansluiten bij de inhouden van GW

Laat leerlingen hun gezin uitbeelden met lego (en presenteren)

Maar eerst...

Wat is vakdidactiek?

Een psycholoog is niet noodzakelijk

een goede leerkracht

Een onderwijskundige is niet noodzakelijk

een goede coach

Een agoog is niet noodzakelijk

een inspirator

Pedagogical Content Knowledge

Shulman L. S. (1987) Knowledge and teaching: Foundations of the new reform.

Harvard Educational Review, 57, 1-22.

PCK model: concreet voorbeeld

Ik ken de axioma's van Watslawick en weet hoe communicatie steeds een impact heeft op de relatie zender-ontvanger, hoe dit mogelijk tot conflicten kan leiden en hoe deze te vermijden zijn.

Ik weet hoe ik een complex onderwerp kan onderverdelen en staps-gewijs kan opbouwen zodat alle leerlingen steeds 'mee zijn' en zodat ik hun tussentijdse vooruitgang kan toetsen.

Ik bouw mijn uitleg op met begrijpbare voorbeelden en ondersteun deze met schema's en beelden, ik vermijd moeilijke vakterminologie van bij het begin en breid hetzelfde communicatieschema aan bord steeds verder uit met nieuwe dingen die ik uitleg.

School of Education, 2011

1) thema 'breuklijnen in de maatschappij'

3) "Vertalen": klasgesprek

Wat hebben we nu in dit filmpje gezien?

2) Ik start met een fragment uit het journaal (leefwereld leerlingen)

4) "groepen tegenover elkaar die het oneens zijn over een maatschappelijk thema"

VAKKENNIS

PRAKTIJK

DIDACTIEK

5) "Ontsluiten van de theorie, concreet maken": Welke groepen of opvattingen staan zoal tegenover elkaar in onze maatschappij?

6) "Uitdagen": Is iedereen nog mee? (ik spreek een minder betrokken leerling aan) "Ken jij nog een voorbeeld, Bram?" + motivatie.

7) Bram's voorbeeld komt aan bord --> motivatie

8) We zoeken gelijkenissen tussen de voorbeelden en bouwen een schema of een definitie op. 

Wie volgde HuWe/Pedagogiek in het SO?

​Wat is bijgebleven?

Werden GW en CW geïntegreerd?

Status van het vak?

Geen HuWe gevolgd? Wat associeer jij met GW?

...

> Padlet met jouw antwoorden op de onderstaande slide!

https://padlet.com/jtondeur/gedrag​

Padlet gebruiken in jouw lespraktijk?

‘Gedragswetenschappen zijn wetenschappen die handelen over de wijze waarop een individu en een samenleving functioneren

en over het optreden in en de perceptie door de mens van de samenleving.

De GW zijn gericht op het opstellen van interpretatiekaders en verklaringsmodellen met behulp waarvan knelpunten t.a.v. het individu en de samenleving kunnen worden gedetecteerd.

Vanuit die probleemstelling streven de gedragswetenschappen naar het ontwikkelen van oplossingen.’

(Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming, 2014)

Cultuurwetenschappen: kritische studie van culturele uitingen als uitdrukking van mens en maatschappij. CW leiden tot reflectie over en structurering van culturele fenomenen. Ze reiken een kader aan om deze uitingen historisch en ruimtelijk te beschrijven en te interpreteren. Door analyse en reflectie duiden ze culturele uitingen op basis van gelijkenissen en verschillen en trachten ze principes en menselijke eigenschappen te formuleren die aan verschillende culturele uitingen ten grondslag liggen

 Lesuren gedrags- en cultuurwetenschappen/net

GW wordt enkel onderwezen in de tweede en derde graad ASO binnen de studierichting HuWe.

Sommige scholen vullen dit aantal lesuren nog aan met complementaire uren (vb. antropologie, neurowetenschappen, eindwerkbegeleiding, expressie,...)

Historiek van het vakgebied

Hoe introduceer je GW in jouw klas?

Kennismaking met het vak

• Verwachtingen tegenover het vak
• Waarom kies je voor dit vak?
• Welke werkvormen doe je graag? Welke niet?
• Interesses van de leerlingen binnen het vak?

> Kan via: vragenrondje, kort opschrijven, padlet, wooclap, ...

Kennismaking met het vak

• Afhankelijk van graad en jaar.
• Niet voor iedereen is het een nieuw vak, voor sommigen wel...
• Goed moment om 'de leerstof van dit jaar' even te kaderen.
• Vb: vorig jaar hebben we het gehad over... nu bespreken we...
• --> Zie ook beginsituatie in de leerplannen

#2

Doelstelling
De student kan doelstellingen kiezen op basis van eindtermen (ET) die betrekking hebben tot GW en weet hoe hij/zij hiervoor de relevante leerplannen kan raadplegen.

Probleemstelling
Bepaal jij zelf de lesdoelen?

Praktisch

Alle campussen:

• Neem de slides door (tot het volgende thema)

• Lees de eindtermen van GW (2e/3e graad)

• Selecteer de ET die aansluiten bij de opdrachtcasus

• Lees het leerplan ifv deze casus en selecteer geschikte leerplandoelen

• Bedenk ook een geschikte probleemstelling

• ​Geef aan hoe je tot deze doelen gekomen bent

• De output dien je in via het portfolio

+ Campus Etterbeek: Indien je graag deze opdracht 
uitvoert samen met collega's en onder begeleiding: 
welkom op 2/10 om 16u in Lokaal D.3.12. 
De output neem je ook mee naar het werkcollege vakdidactiek van 2/10 om 18u. 

5 Verschillende aggregatieniveaus

SLO, leerplan in ontwikkeling

Macroniveau (Vl): Eindtermen

Hier vind je kort een toelichting over eindtermen en ontwikkelingsdoelen.

Je hoorde ongetwijfeld al spreken over "eindtermen".  Huidig Minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) wil samen met het werkveld de eindtermen herzien, wat ook naar voren komt in de titel van het artikel op de website van De Redactie van 3 februari 2016.

Je kunt via de zoekfunctie gericht informatie vinden

https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/home

 Macroniveau: 3 onderwijsnetten 

• Gemeenschapsonderwijs of GO!-onderwijs georganiseerd door de Vlaamse Gemeenschap.
• Officieel gesubsidieerde onderwijs: het stedelijk en gemeentelijk en het provinciaal onderwijs, met elk een aparte koepel: OVSG voor stedelijk en gemeentelijk, POV voor provinciaal onderwijs. Zowel het GO! onderwijs als het gesubsidieerde officieel onderwijs moeten de religieuze, filosofische en ideologische overtuiging van jou en je ouders respecteren.
• Vrij gesubsidieerde onderwijs: dit wordt door een privé-organisatie ingericht, maar is erkend door de Vlaamse overheid. Het gaat vooral om het onderwijs dat onder de koepel KOV Katholiek Onderwijs Vlaanderen valt. In het vrij onderwijs zijn ook protestantse, joodse, orthodoxe, islamitische, … scholen mogelijk.

Waarom is dit van belang?

Een school kan niet zomaar kiezen welke leerstof ze aanbiedt.

Wie bepaalt dat en hoe gebeurt dat?

De Vlaamse overheid bepaalt minimumdoelen voor scholen die je moet halen om een getuigschrift of diploma te kunnen krijgen.

Ze beschrijft die in zogenaamde eindtermen en ontwikkelingsdoelen. 

Op basis daarvan schrijven de koepelverenigingen van scholen leerplannen. Daarmee geven ze aan hoe ze die eindtermen en ontwikkelingsdoelen gaan bereiken. De leerplannen moeten door de overheid worden goedgekeurd. Als ze dat willen kunnen scholen doelstellingen bijvoegen: leerplandoelstellingen.

Onderscheid dus goed volgende termen:

eindtermen / ontwikkelingsdoelen

leerplandoelstellingen

Mesoniveau:

Net?

Officieel / Vrij onderwijs

Koepel?—

GO - OVSG – POV / VSKO - OKO

Onderwijsvorm?

—ASO – TSO – BSO

Leerjaar?

—Tweede of derde graad?

Waar mag jij lesgeven? Algemene info: 

Gevolg?

Verschillende "filters"

Goodlad, 1979

Voorbeeldcasus

Je geeft stage aan het GO! Atheneum te Brussel in het vijfde jaar HuWe (Humane Wetenschappen). Jouw Mentor GW geeft ieder jaar een jaartaak.

De leerlingen moeten zich oriënteren op een gedragswetenschappelijk onderzoeksprobleem maar hebben het moeilijk met het begrip onderzoeksprobleem.

Ze weten niet hoe ze binnen het onderwerp 'Jongeren en verslaving' aan de slag moeten gaan en vragen jouw hulp.

Stappenplan

Stel jezelf ter voorbereiding steeds deze 6 vragen:

1. Onderwijsnet

2. Onderwijsvorm?

3. Graad?

4. Studierichting?

5. Vak?

6. Eindtermen en leerplandoelstellingen?

Kan je alle antwoorden terugvinden in de casus?

= belangrijk voor het opstellen van lesdoelen!

Je geeft les in het Koninlijk Atheneum Tervuren (KAT)

Stap 1: een school van het GO! Gemeenschapsonderwijs.

> Je zoekt dus in de leerplancatalogus van het GO!

1.Tot welk onderwijsnet behoort de school?

2.Welke onderwijsvorm?

3.Welke graad?

4.Welke studierichting?

5.Welk vak?

6.Welk leerplan – welke leerplandoelstellingen?

HuWe is een ASO-richting,

> bekijk je de lessentabellen van de derde graad ASO.

›Je selecteert de juiste richting.

1.Tot welk onderwijsnet behoort de school?

2.Welke onderwijsvorm?

3.Welke graad?

4.Welke studierichting?

5.Welk vak?

6.Welk leerplan – welke leerplandoelstellingen?

Stap 5-6

Eens je de lessentabel verkregen hebt van Humane Wetenschappen, kies je het juiste vak.

> In dit geval is dit Gedragswetenschappen voor het tweede jaar van de derde graad ASO. Nu kan je het juiste leerplan  selecteren.

Tot slot

Ga op zoek naar een LPD die volgens jou geplaatst kan worden bij de vraag van jouw klas.

Bekijk in de wenken onderaan de LPD of er suggesties/een plan van aanpak geformuleerd wordt.

›

Niet alle leerplandoelstellingen (LPD) zijn even concreet geformuleerd. Kan jij een LPD vertalen naar een lesdoel?

En denk eens aan andere vakgebieden die bij dit thema passen (horizontale samenhang), zoals bijvoorbeeld geschiedenis.

›

VOETEN: Casus

Het verhaal van Mohammed (4.55-7.00)

Leren leren?

Supra?

Sleutelcompetenties (EC)

Naast eindtermen en ontwikkelingsdoelen wordt nog een andere term gehanteerd. VOET: Vakoverschrijdende eindtermen

Macro?

Eindtermen leren leren

VOETen worden georganiseerd in 7 contexten. Schematisch:

http://eindtermen.vlaanderen.be/publicaties/voet/voet2010.pdf

Meso:

op welke school zit Mohammed?

Net?

Officieel / Vrij onderwijs

Koepel?—

GO - OVSG – POV / VSKO - OKO

Onderwijsvorm?

—ASO – TSO – BSO

Leerjaar?

—Tweede of derde graad?

Waar mag jij lesgeven? Algemene info: 

Meso

Schoolwerkplan leren leren

Micro?

Opdrachtcasus

- Kies een van de drie onderwerpen (zie slide 17.2/17.3/17...)

- Welke eindtermen horen bij deze thema's?

- Denk ook aan de VOETEN!

- Welke leerplandoelen zijn geschikt?

- Wat zou een mogelijke probleemstelling kunnen zijn?

> In Vakdidactiek GW / psychologie & pedagogie ga je hiermee aan de slag!

Onderwerp 1

Onvermijdelijk zullen er in de loop van het schooljaar betogingen, stakingen of protesten doorgaan die in de media veel aandacht krijgen (vb. #climatechange).

Onderwerp 2

Met de vergrijzing van onze maatschappij in het achterhoofd is ook de zorg voor ouderen een belangrijk thema waar ook de middelbare schoolkinderen van vandaag mee betrokken zullen worden om oplossingen te zoeken. 

Stel dat je hier rond wil werken in de tweede graad GW, of de derde graad psychologie, hoe ga je dan te werk?

Onderwerp 3

Depressie, burn-outs en geestelijke gezondheidsklachten worden steeds meer deel van onze tijdsgeest. 

Daartegenover wordt het aanbod aan 'hulpmethodes' zoals mindfullness, yoga, life-coaches maar ook aromatherapiën en homeopathische middelen steeds groter...

Hoe kader je dit thema in het leerplan GW van de derde graad ? en hoe zou je te werk gaan?

Onderwerp 4:

Radicalisering van 'verdwaalde jongeren'

(Kwetsbare) jongeren die op zoek zijn naar een identiteit komen soms in moeilijke situaties terecht. Dit kan leiden tot asociaal gedrag maar in extreme gevallen komen ze ook met het gerecht in aanraking. Ook het thema radicalisering sluit hierbij aan.

Hoe kader je dit thema in het leerplan (toepasbaar in alle leerplannen)

Of

Breng zelf een relevant thema aan

Is er een thema waar je graag rond wil werken of wat je zeer interesseert én dat volgens jou binnen een leerplan GW of psychologie-pedagogie voldoende te kaderen is?

--> duik in de leerplannen en breng je eigen thema aan!

Module 2

Leren van individuele leerlingen

Week 3, 4, 5 en 6

Week 5 - 16 oktober

#3

 Doelstellling: De student kan doelstellingen mbt Gedragswetenschappen concreet en operationeel formuleren zodat deze aansluiten bij de beginsituatie van leerlingen.

"Illustreer de invloed van socialiserende instanties of organisaties op het ontwikkelen van waarden."

Probleemstelling? Staat telkens in de hoofdslide (cf. 19.11)

PRAKTISCH
Etterbeek: College op woensdag 9/10 van 16 tot 18u in de Active Learning Studio (B317-315) + online opdracht: Beginsituatie-Probleemsituatie-lesdoelen opstellen voor de (groep)miniles in een lesvoorbereidingsformulier + argumentatie voor de gemaakte keuzes. 
> Breng de output mee naar het college op 16/10.

Leuven-Diest-Anderlecht: Doorloop zelfstandig de slides (tot slide 25). Stel de beginsituatie / probleemstelling/lesdoelen op voor een miniles (in een lesvoorbereidingsformulier)+ onderbouwde argumentatie voor de gemaakte keuzes.
> Bezorg jullie lesvoorbereidingsformulier voor 16/10  in het portfolio (Google Drive).  
> Online feedback + F2F Bespreking op 19/10 (Diest); 26/10 (Anderlecht)

Generiek ontwerpmodel: ADDIE

Alternatieve kijk

Volstaat het ADDIE-model om een les(senreeks) te ontwerpen?

Specifieke ontwerpmodellen

Mis je iets bij dit 'productiemodel'?

Volstaan onderstaande doelen om een beoordelingsinstrument te ontwerpen, media te selecteren en materiaal te ontwikkelen?

Of mis je een beginsituatie?

Specifiek model voor het ontwerpen van onderwijsactiviteiten

Wat valt op?

Zie je de samenhang tussen beginsituatie -probleemstelling - lesdoel(en) - werkvormen -evaluatie ... in deze les GW?

Hoe ontwerp jij curriculummaterialen binnen de GW?

 Technisch- instrumenteel?

Welk gevaar schuilt in dit paradigma bij het ontwerp van een les GW?

Communicatief?

Hier liggen kansen bij het co-teachen (co-creatie)

Text

Artistiek?

Welk soort ontwerper ben jij?

En wat betekent dit voor jouw design team?

Je krijgt alle vrijheid om een lesvoorbereidingsformulier op te stellen

Wat moet er zeker in?

Hoe ziet het eruit?

Wat is specifiek voor GW?

...

Jullie ideeën komen hier te staan

En nu: vind de 10 verschillen en gelijkenissen met het #VUB lesvoorbereidingsformulier

Het lesvoorbereidingsformulier onder de loep

Specifiek binnen GW bijzondere aandacht voor de verantwoording achter de keuzes bij het ontwerpen

- Zie hoofdopdracht -

Voorbeeld

Mis je nog informatie?

Zie vorige les(sen)!

Voorbeeld

Voldoende afstemming tussen beginsituatie-21st CS-VOETEN (zie onder)?

Beginsituatie

Wie zijn de leerlingen binnen GW? Waarom kiezen zij voor               Humane Wetenschappen?

Beginsituatie

Leerlingen zijn geen holle dozen.

Beginsituatie

Alle (f)actoren die van invloed kunnen zijn op het leren en waar de leerkracht niet onmiddellijk invloed op heeft.

Aan welke factoren denk jij?

Denk aan jouw vooropleiding, eigen schoolloopbaan, ...

GW: specifieke

beginsituatie?

Gender?

Motivatie?

Activeer je de voorkennis?

Directe leerlingkenmerken

- Wat leerlingen al kennen over het thema (voorkennis)

= Verticale samenhang van het curriculum

> Lees de ET/leerplannen van de verschillende graden (binnen jouw vakgebied)

> Zie je een opbouw?

- Vinden leerlingen de onderwerp binnen GW interessant?

> Waarom wel/niet?

- Welke werkvormen kennen de leerlingen al?

- Wat kennen ze uit andere vakken? 

= Horizontale samenhang van het curriculum

Vergeet ook de indirecte leerlingkenmerken niet uit het oog!

- Leeftijd

- Gender

- Meertaligheid 

- Ouderbetrokkenheid

- Socio-economische status 

- ...

Beginsituatie gekend? Probleemstelling bepaald?Leerplandoelen geselecteerd? Tijd om de lesdoelen te formuleren!

Is dit een haalbare selectie van wat deze student wil bereiken in een les?

- Zie leerlijn Pedagogiek & Didactiek -

formatieve/summatieve evaluatie: denk hier al eens over na...

Laten deze doelen toe om vast te stellen of de lerenden op de goede weg zijn en/of het doel bereikt werd?  

Ze helpen je om gepaste activiteiten te kiezen, passend bij de lesdoelen ?

Wat zou een passende werkvorm kunnen zijn bij jouw  les?  (zie volgende probleemstelling).

Gedrag: wat moeten studenten met de leerstof kunnen?

Inhoud: op welke inhoud moeten studenten de activiteit kunnen toepassen?

Condities/Context: onder welke condities moeten studenten het gedrag vertonen?

Norm/Niveau: welke minimumprestatie vind je voldoende?

Taxonomie Bloom

Gedragsniveaus

• Onthouden          ->herkennen, opsommen, definiëren, ...
• Begrijpen              ->toelichten, voorbeeld geven, samenvatten, ...
• Toepassen            ->oplossen, juist gebruiken, ...
• Analyseren           ->verschillen zien, verbanden zien, ontleden, ...
• Evalueren             ->fouten zien, beoordelen, effectiviteit nagaan,...
• Creëren                ->bedenken, ontwerpen, maken, ...

Soorten kennis

• feiten
• begrippen
• procedures
• metacognitie

Taxonomie Romiszowski - oog voor verschillende domeinen

Pas opnieuw toe

- Kies een van de onderwerpen (zie slide 17.2/17.3/17.4)

- Welke eindtermen horen bij deze thema's?

- Denk ook aan de VOETEN!

- Welke leerplandoelen zijn geschikt?

- Wat zou een mogelijke probleemstelling kunnen zijn?

Denk goed na over de werkwoorden in jouw lesdoelen

Vorm duo's.

Analyseer het leerdoel dat je gekregen hebt.

Verbeter het leerdoel dat je gekregen hebt.

10 minuten

Opdracht

#4

Doelstellling: De student kan eigen overtuigingen over onderwijs binnen gedragswetenschappen kaderen binnen pedagogisch-didactische paradigma's en kan de didactische implicaties ervan verwoorden.

PRAKTISCH
Etterbeek: College op woensdag van 16 tot 18u in de Active Learning Studio (B217-215) + online opdracht.

Leuven-Diest-Anderlecht: Doorloop zelfstandig de slides.

> Bespreking op 19/10 (Diest); 26/10 (Anderlecht)
> Contacteer ons indien er eerder vragen zouden zijn!

Wat mis je in deze les?

Wat zijn jouw favoriete werkvormen

#1 Placemat methode

Individuele

input

Individuele

input

Individuele

input

Gezamenlijke input:

Relevante werkvormen

binnen GW

Verschillende soorten werkvormen

Hoe kies ik de gepaste werkvorm binnen GW?

- Aanbiedende werkvormen

- Gespreksvormen

- Samenwerkingsvormen

- Individualiserende werkvormen

> Orden jullie werkvormen volgens deze indeling.

> Waarom Kies je voor een bepaald (type) werkvorm?

> Welke rol speelt jouw vakgebied - Gedragswetenschappen?

Werkvormen kiezen

De beoogde lesdoelen

De beginsituatie

• Om welke soort kennis of vaardigheid gaat het? (zie taxonomieën)

• Op welke manier bouw ik deze kennis of vaardigheid het beste op?

• Welke leerlingen? (leeftijd, interesses?)

• Verantwoordelijkheid? 

• Groepsgrootte?            

• Mogelijkheden aan materiaal en ruimte?

Keuze hangt ook af van jouw visie

op goed onderwijs

Studentgericht - leraargericht?

Relatie tussen onderwijsopvattingen & Innovatie

Besluit?

Een veelheid aan werkvormen

Innovatieve werkvormen

Een veelheid aan werkvormen

GW PROOF

(De Baets & Deleu, nd)

Casus

In het Vierde jaar Sociale wetenschappen (TSO) vinden we in het leerplan van het VVKSO volgende doelen terug:

• [De jongere leert…] de kinderrechten situeren in universeel perspectief.

86   Ontstaan van het verdrag voor de rechten van het kind situeren.

87   Verband leggen tussen het IVRK en het mens- en wereldbeeld dat aan de basis ervan ligt.

88   Betekenis van het verdrag toelichten aan de hand van concrete voorbeelden uit het eigen leven en het              leven van kinderen elders in de wereld.

89   Voorbeelden opzoeken en voorstellen waarin de rechten toegepast worden.

90   Voorbeelden opzoeken en voorstellen waarin er schendingen zijn van de rechten en de gevolgen                       hiervan duiden.

91   Onderlinge verbanden tussen de rechten aangeven.

92   Verduidelijken waarom in bepaalde landen en situaties bepaalde rechten belangrijker lijken dan andere.

93   Een internationale organisatie die opkomt voor de rechten van het kind in haar doelstellingen en                        werking voorstellen.

Je merkt al meteen dat Sommige van deze doelen meer uitnodigen tot andere, meer activerende werkvormen. (leren opzoeken, leren voorstellen, …)

Brainstorm: Hoe zou jij als leerkracht te werk gaan met deze doelen?

Casus 2

Gedragswetenschappen 5de jaar GO!

Uiteraard is het bijna onmogelijk om al deze doelen in één les te bereiken. Hoe zou je deze lessenreeks opbouwen? Welke werkvormen zou je hieraan koppelen? Noteer enkele ideeën.

Casus 2'

Bekijk opnieuw de werkvormen die je bedacht voor casus 2.

Hoe zou je deze werkvormen veranderen (of hoe zou je het anders aanpakken) als...

• Je klas uit vier leerlingen bestaat (vb. drie meisjes, één jongen)
• Een groot aantal leerlingen in je klasgroep een moeilijkheid hebben met het verwerken van grote stukken tekst in het Nederlands?
• Een leerling een maand lang afwezig is en deze leerstof (semi-zelfstandig) tegen het examen verwerkt moet krijgen?

5

Doelstelling: De student kan een krachtige leeromgeving ontwerpen voor het studieprofiel Gedragswetenschappen vanuit het kader van de 21st century skills. 

Praktisch: Doorloop de stations en denk na wat het belang ervan is voor jouw lesvoorbereiding. 

Station 1:

21st CS in jouw vakgebied 

(Jo Tondeur)

Welke vaardigheden hebben jongeren nodig in de toekomst?

En welke zijn cruciaal in jouw vakgebied?

Wat vind jij belangrijk?

Schrijf het op de tafel of bouw het in lego!

En stem af met jouw team

Februari 2016 - de onderwijsminister nodigt Vlaanderen uit om mee te denken over de eindtermen

Oktober 2017:

Akkoord nieuwe eindtermen:     21st CS?

Station 2:

Creatieve werkvormen

(Jef Carlier)

"Creativity is intelligence having fun"

Albert Einstein

Anesthesie vs Esthesie

Welke meerwaarde kunnen creatieve werkvormen bieden?

Creative Flow

(Csíkszentmihályi 1975)

Welke meerwaarde kunnen creatieve werkvormen bieden?

Creatief kunnen denken als meerwaarde in de 21ste eeuw

• Onze wereld verandert op korte termijn en soms zeer ingrijpend.
• Divergente, creatieve en convergente denkprocessen zullen de volgende decennia nodig zijn.

Divergent - creatief - convergent

THEMA

(bij voorkeur gelinkt aan doelen)

Concrete en evalueerbare toepassingen

Procesevaluatie

• keuzes
• aanpak

Praktijkvoorbeeld 1: 'pubers op de grens'

'pubers op de grens'

Denken over betekenis (wat betekent dit thema voor mij?)

• eigen ervaringen
• pubers algemeen
• specifieke problematiek
• ...

Denken over creatieve werkvormen

• werken met klei
• schilderen
• fotografisch werk
• gedicht
• ...

Presentatie, toonmoment of bijbehorende taak

+ gerichte vragen (link leerdoelen)

Doelen:

- In eigen woorden en met voorbeelden verduidelijken hoe de eigen ontwikkeling beleefd wordt. - Met voorbeelden aantonen hoe de ontwikkeling van de adolescent met grenzen geconfronteerd wordt en wat dit betekent voor het zelfbeeld.

Wat vertelt dit werk over:

• mijn eigen ontwikkeling?
• grenzen waar ik op bots
• hoe ik daar mee om ga

Het klasmuseum

Gedragswetenschappen, psychologie, pedagogie, maatschappij-wetenschappen,...  gaat ook over onszelf, over de leerlingen, over hoe we zelf in relatie tot anderen en tot de maatschappij staan en waarom.

Door deze 'creaties' in het lokaal een plaats te geven...

• ... nodigen we uit tot linken leggen met de eigen leefwereld.
• ... krijgen leerlingen zicht op hun eigen groei- en denkproces.
• ... leren leerlingen elkaar op een persoonlijke manier kennen.
• ...

Valkuilen en aandachtspunten

• Afbakening in tijd
• Afbakening in onderwerp
• Evalueerbare doelen vooropstellen (niet noodzakelijk 'eindresultaat')
• Niet het product maar het proces ernaartoe. 

Voorbeeld:

Bron: Janine v Harselaar, Werkvormenboek voor beeldende therapie in het Penitentiair Psychiatrisch centrum

Voorbeeld:

Station 3:

Zelfdeterminatie 

(Iris)

Wat is jouw motivatie om te studeren?

Zelfdeterminatietheorie

Edward Deci & Richard Ryan

Autonome motivatie heeft positief effect op

- psychologisch welbevinden

- betere toepassing van meta-cognitieve strategieën

- meer doorzettingsvermogen

- minder procrastinatie

- hogere niveaus van leren

- betere studieresultaten

Hoe stimuleer je als leerkracht autonome motivatie?

'Need supportive environment'

Autonomieondersteuning

Keuze aanbieden, controlerende taal beperken

Structuur aanbieden

Uitdagende taken, aanmoediging na falen, aangepaste hulp, duidelijke richtlijnen en verwachtingen

Betrokkenheid

Tonen van oprechte zorg, aanbieden van warmte en waardering

Hoe integreer je deze principes in jouw les?

Station 4:

Digital storytelling (Mary-Ann)

Station 5:

Krachtige leeromgeving

(Inge)

Krachtige leeromgevingen zijn situaties en contexten die bij de leerlingen de vereiste leerprocessen en motivatie kunnen uitlokken en op gang houden om de beoogde leerresultaten te bereiken

 

(De Corte, Verschaffel, Entwistle, & van Merriënboer, 2003)

Creëren van krachtige leeromgevingen

Opbouwen van sleutelcompetenties

Voorbeelden krachtige leeromgevingen in HuWe

Hoe pas je het model toe in jullie miniles?

Station 6:

verzorgd door NCZ

(Jo)

Station 7:

Portfolio

(Marie-Do)

- Binnenklasdifferentiatie

- Hoe en wat met onderzoekscompetenties

- Anders evalueren

- Historisch denken over bronnen

- Geschiedenisdidactiek

- Het didactisch werkvormenboek

- Actiekaarten en werkvormkaarten

Het gaat steeds beter + kaartjes

- Vakdidactiek voor leraren economie

- Attitudes evalueren

- Vitamines voor groei

- Begeleid zelfstandig leren

- Een alternatieve kijk op evaluatie

- Haal meer uit je school

- De leerling centraal in het onderwijs

- Leerbereidheid van leerlingen aanwakkeren

Consolidatiemoment: feedback van de studenten

#6 Herhaling - Integratie

Doelstelling: De student kan een krachtige leeromgeving ontwerpen voor het studieprofiel Gedragswetenschappen vanuit het kader van de 21st century skills. 

Praktisch: Deze week krijgen jullie tijd om aan de mini-les te werken. Meer specifiek herhaal je de leerstof uit de voorgaande vijf delen en tracht je deze te integreren in jullie lesontwerp. Je mag expliciet vermelden waarom je bepaalde keuzes gemaakt hebt. De slides met richtvragen helpen jullie doorheen de leerstof.    

Eindtermen

Leerplandoelen

geselecteerd?

- Welke eindtermen horen

bij het thema?

- Welke leerplandoelen zijn geschikt?

- Wat zou een mogelijke probleemstelling kunnen zijn?

- Denk ook aan de VOETEN!

-> zie onder

VOETen worden georganiseerd in 7 contexten. Schematisch:

http://eindtermen.vlaanderen.be/publicaties/voet/voet2010.pdf

Beginsituatie gekend? Probleemstelling bepaald?Leerplandoelen geselecteerd? Tijd om de lesdoelen te formuleren!

Is dit een haalbare selectie van wat deze student wil bereiken in een les?

- Zie leerlijn Pedagogiek & Didactiek -

Bewust werkvormen kiezen op basis van...

De beoogde lesdoelen

De beginsituatie

• Om welke soort kennis of vaardigheid gaat het? (zie taxonomieën)

• Op welke manier bouw ik deze kennis of vaardigheid het beste op?

• Welke leerlingen? (leeftijd, interesses?)

• Verantwoordelijkheid? 

• Groepsgrootte?            

• Mogelijkheden aan materiaal en ruimte?

Ga je voor innovatieve werkvormen

Kijk ook eens naar de werkvormen die GW-proof zijn!

En kijk ook eens naar we w

#7 Is onze miniles evidence-based?

Beste ontwerpers, jullie zijn volop de miniles(sen) aan het ontwerpen.

De vraag is in welke mate jullie keuzes onderbouwd zijn?

Concreet:
1)tracht minstens drie hypotheses te formuleren bij de lesvoorbereiding (waarom je voor een bepaalde aanpak kiest)

2) Onderbouw deze hypotheses door te refereren naar onderzoek

3) Tijdens de miniles kan je ze uittesten

> volgende slides zetten jullie op weg...

Voorbeeld:

Hypothese: een originele en motiverende lesinstap is belangrijk voor een geslaagde les

Twee voorbeelden van een lesbegin (les over "het geheugen" ):

1) 

• De leerkracht schrijft "geheugen" op het bord.
• LK: "Wie weet er wat we met geheugen bedoelen?
• Na een tweetal antwoorden en voorbeelden uit de klas noteert de leerkracht de definitie van geheugen op het bord, en maakt de onderverdeling tussen verschillende vormen van geheugen, de leerlingen noteren die.

2) 

• De leerkracht deelt een vragenlijst uit met volgende vragen.
• Wat heb je gisteren gegeten? / waar was je vorig jaar met kerst? /wat was de laatste persoon waar je vandaag mee sprak? wat was de laatste zin? / wat is de stelling van Pythagoras? / ...
• Nadien wordt besproken wie wat nog wist en of deze vragen in te delen zijn in groepen...

Evidence based?

Zelfdeterminatietheorie: 

Vb: Edward L. Deci en Richard M. Ryan maar ook recenter vb: Vansteenkiste, etc...

Cognitivisme - connectivisme

vb: theorieën van Piaget en Siemens

Evidence based?

Ja dus!

Veel onderbouwing voor de motiverende effecten van:

• link naar de eigen leefwereld
• het laten geven van eigen voorbeelden
• het zelf laten ontdekken, het niet gewoon 'voorschotelen'.  

Gebruik je specifieke werkvormen?

Ga eens op zoek naar de impact ervan

#8 En hoe zit het met de rol van de fysieke leeromgeving?

Beste ontwerpers,

hebben jullie al eens nagedacht over de fysieke leeromgeving?

Concreet:

1) Verken de slides

2) Tracht een klasopstelling/inrichting te bepalen die past bij jouw voorbereiding

3) Vergeet bij de minilessen geen rekening te houden met de inrichting van de fysieke leeromgeving!

Hoe ziet de fysieke leeromgeving eruit voor jullie miniles?

klassikale instructie?

groepswerk?

toetsen?

dialoog en discussie?

zelfstandig werk?

...

Film?

Besteed vooral aandacht aan de bankopstelling!

Schaalniveaus van de schoolarchitectuur     (Van Den Driessche, 2008)

De fysieke leeromgeving situeert zich op verschillende niveaus

Op dit niveau heb jij zeker impact

Soorten schoolarchitectuur   (Martin, 2002)

Harde architectuur              Zachte architectuur 

Elementen in de klas die de leraar wel kan controleren: verschillende gradaties

 Elementen in de klas die de leraar niet eenvoudig kan veranderen of controleren

Bijvoorbeeld: muren, deuren, ramen, ...

Met veel moeite: radiotoren, elektriciteit, gas, ...

Mits enige moeite: ingebouwde kasten, boekenplanken, ...

Zonder veel moeite: stoelen, tafels, ...

Wat bepaal jij zelf (al dan niet met samen met de leerlingen)?

Wat is de invloed van de bankopstelling?

Bijvoorbeeld:

Rijen faciliteren individueel leren

Kleine groepen faciliteren groepswerk

U-vormen faciliteren dialoog

(Tondeur et al., 2015; Valcke, 2015).

Bepaalde opstellingen lenen zich beter voor bepaalde werkvormen

Maar ook afhankelijk van: ruimte, mogelijkheden, context, leerlingen, eigen voorkeur, ...

En wat leren we uit onderzoek?

"The space should reflect the pedagogy"

- Myers, 1993 -

“There is something strange about classrooms. They are known for a couple of centuries.

(...) They are the most well known physical space where formal learning takes place. In classrooms the main players of the education game - teachers and pupils - meet. They are like the living cells of the school, the beating heart of the educational system. Classrooms have become a synonym for education.

But that does not mean that we know many things about them”

(Braster, Grosvenor & del Mar del Pozo Andrés, 2011, p. 209).

https://www.academia.edu/33157079/Classroom_biographies_Teaching_and_learning_in_evolving_material_landscapes_c._1960-2015_

Classroom biographies: Teaching & learning in evolving material landscapes (c. 1960-2015)

Een fysieke leeromgeving

Hoe ga jij ermee om? 

Lerarenattitudes & schoolarchitectuur (Martin, 2000)

TYPE 1: bekijkt de omgeving niet constructief, heeft geen besef van de impact ervan, gaat er niet mee aan de slag

TYPE 2: is zich bewust van de impact van de omgeving maar weet niet hoe zelf veranderingen aan te brengen

TYPE 3: is zich bewust van de impact van de omgeving en gaat hier ook effectief mee aan de slag

The social agency can be exercised relative to things and social agency can be exercised by things

A. Gell, ‘Art and Agency. An anthropological theory’ in: Oxford: Oxford University Press

Denk telkens goed na welke rol de setting kan spelen!

Vakdidactiek

leeromgeving

Spaces Knowledge –

This knowledge identifies the most condusive spaces for learning, encompassing both the time (when) and place (where) in which students learn.

Just as important as the strategies (pedagogy) and tools (technology) you use, Spaces Knowledge asks teachers to consider the environment (including online environments)  in which students learn.

Spaces Knowledge is dependent on the Learner and Content.

Co-teaching & de fysieke leeromgeving

Het kan ook anders ...

"Be stubborn about your goals, but flexible about your methodes"

Laat je inspireren door deze gids

Gratis download: haal meer uit je school inspiratiegids - Onderwijs Vlaanderendata-onderwijs.vlaanderen.be › documenten › bestand

Nog dit:

het belang van omgevingspsychologie