1. WAAROM DEZE STARTERSKIT?

Waarom deze starterskit?

• Geen (of minder) face-to-face begeleidingsmomenten in de tutorstage door COVID-19 bij sommige stageplaatsen
• Inzetten van online begeleiding met een leerlingen, studenten of cursisten uit je klas, bijvoorbeeld door quarentaine.

Wat beogen we te bereiken?

Startklaar maken voor een volledig online of blended één-op-één begeleidingstraject met een leerling, student of cursist.

Dit leerpad is niet exhaustief, maar een selectie om te starten!

“You don’t have to see the whole staircase, just take the first step.”

(Toegeschreven aan Martin Luther King Jr.)

2. WAT IS ONLINE LEREN

"Online onderwijs is onderwijs waarbij de leermaterialen, tools en diensten volledig (of voor ten minste 80%) via het internet beschikbaar worden gesteld".

Allen, I.A. & Seaman, J. (2014). Grade Change. Tracking Online Education in the United States. • Online learning Consortium

Door de impact van COVID-19 ontwerpen we in sommige gevallen begeleiding die 100% online wordt aangeboden.

3. TYPES ONLINE LEREN

Het onderscheid tussen beide mag je niet te strikt nemen: een doordachte combinatie is meestal wenselijk (maar niet altijd mogelijk afhankelijk van COVID-19 maatregelen)

4. ONTWERPEN VAN ONLINE BEGELEIDING

Een aantal van onze tips zijn gebaseerd op Schoolmakers:

Inspiratie

De basis van je didactische aanpak is eigenlijk identiek in een face-to-face (F2F) en online leercontext ...

... alles wat je zal leren kan je dus toepassen in deze uitzonderlijke (begin)situatie!

4.1. Breng de beginsituatie in kaart

Analyseer goed de beginsituatie. Niet alle leerlingen hebben toegang tot de meest recente en efficiënte materialen om online onderwijs te volgen. 

Adapted from Simons (1995)

Indirecte leerlingkenmerken

Bij online leren heb je als docent minder controle op de fysieke leeromgeving en benodigde materialen. Breng goed in kaart wat er wel en niet mogelijk is voor je tutee:

• ​Beschikt de tutee over een goede internetverbinding?

• Beschikt de tutee over een laptop, computer of een ander toestel?

• Beschikt de tutee over een headset?

• Wanneer zullen de sessies plaatsvinden (tijdens de avondspits in het gezin van de tutee bv.)?

• Waar zal de tutee zijn tijdens de sessies (in een eigen kamer of aan de keukentafel samen met broers en zusjes die ook hun schoolwerk maken bv)?

Bron: https://www.klasse.be/220246/afstandsonderwijs-kwetsbare-leerlingen/

Leerpsychologische kenmerken

Bij online leren wordt van de lerende een grotere mate van zelfsturing gevraagd dan bij face-to-face leren. Online leren is ook vaak iets 'nieuws' voor de lerende. Thuis bevindt de lerende zich mogelijk in een andere gemoedstoestand dan die op school of in een andere face-to-face context zou zijn. Hen aandacht voor algemene psychologische en leerpsychologische kenmerken:

• Hoe gaat het met de leerling in het algemeen, bijvoorbeeld tijdens een periode van quarentaine?
• Heeft tutee al ervaring met zelfstandig leren?
• Weet de tutee wanneer en bij wie hulp te vragen? 

Bron: https://www.klasse.be/220246/afstandsonderwijs-kwetsbare-leerlingen/

Directe leerlingkenmerken

Breng niet alleen voorkennis rond het thema dat je zal behandelen in kaart (bv. integralen, de evolutietheorie) maar ook voorkennis m.b.t. online leren:

• Kan de tutee de laptop of ander toestel inschakelen en de nodige applicaties openen?​
• Weet de tutee hoe je informatie opzoekt in een zoekmachine?
• Weet de student hoe je een filmpje bekijkt op bv. Youtube?
• Kan de tutee een e-mail versturen met bijlage?

"Uit de ‘International Computer and Information Literacy Study’ (ICILS), een internationaal onderzoek naar de digitale geletterdheid van leerlingen uit 21 landen (60.000 deelnemers), blijkt dat  (...) slechts 18% van de 1054 ondervraagde Nederlandse leerkrachten in hun onderwijs aandacht schenkt aan digitale geletterdheid. De ICT-vaardigheid van leerlingen wordt momenteel grotendeels bepaald door wat zij van hun ouders meekrijgen en in hoeverre zij toegang hebben tot ICT. Dit maakt dat leerlingen die thuis weinig meekrijgen op dit gebied achter (blijven) lopen op leeftijdsgenoten die thuis wel veel meekrijgen. Formele educatie is dus een vereiste bij het aanleren van ICT-vaardigheden."

Bron: https://o21.nu/ict-basisvaardigheden-in-relatie-tot-digitale-geletterdheid/​

4.2. Opbouw van een 'sessie' of traject

We zagen dat een goede opbouw voorziet in een begin, kern en slot. Zo ook bij online lessen en trajecten.

Vijf fasen model voor online leren van Gilly Salmon 

Bron: https://www.gillysalmon.com/five-stage-model.html#

Fase 1 en 2 zijn het 'begin': maak tutees wegwijs in de manier van werken, de digitale toolts etc. Neem hiervoor de tijd en ga pas ná deze fase aan de slag rond inhouden.

Breng in kaart welke ervaringen je al tutee heeft en zorg voor afstemming, houd rekening met de 'voorkennis'.

Klik op de

afbeeldingen

voor meer

info!

4.3. Vertrek vanuit duidelijk afgebakende doelen

Vertrek vanuit duidelijk afgebakende doelen

Net zoals bij contactonderwijs heb jij leerdoelen vooropgesteld, maar jouw leerlingen moeten nu zelfstandig aan de slag.

Enkele tips:  

• Vertaal de leerdoelen zodat ze begrijpbaar zijn voor jouw leerlingen. Gebruik toegankelijke taal voor jouw doelgroep. Communiceer deze doelen ook zeer duidelijk!

  • ​Voorbeeld: je kan een checklist maken met doelen, die de leerling voor zichzelf kan afvinken.

• Geef expliciet aan wat je van de leerlingen verwacht

  • Voorbeeld: zorg voor een instructiefilmpje zodat leerlingen naar de opdracht kunnen teruggrijpen. Je zal immers minder gemakkelijk te raadplegen zijn voor bijkomende vragen wanneer de leerling zelfstandig met de opdracht aan de slag is. Anticipeer op mogelijke onduidelijkheden en vragen.

• Expliciteer ook welk resultaat je verwacht en op welke wijze (output)​

  • Voorbeeld: geef een goed voorbeeld mee

Voorbeeld checklist:

Inspiratie

Zijn de doelen SMART geoperationaliseerd, rekening houdend met de online component?

Probeer zo accuraat mogelijk de doelen te beschrijven. Laat je inspireren door bovenstaand overzicht om van vaag naar concreet te gaan.

Overlaad jouw tutee niet: wees selectief in doelen!

• Activeer relevante voorkennis: wat weet jouw tutee al? (beginsituatie)

• Overlaad jouw tutee niet met inhouden en opdrachten: Beperk je tot de hoofdzaken
  

• Combineer woord en beeld

• Gebruik voorbeelden!

​

Enkele tips:

Maak je een duidelijk onderscheid tussen hoofd- en bijzaken?

4.4. Hou leerlingen gemotiveerd, zorg voor een heldere structuur

Je bent niet fysiek aanwezig en je kunt de leerlingen niet op dezelfde manier begeleiden. Daarom is de structuur aanbieden van groot belang om leerlingen vanop afstand te laten werken.

 Enkele tips:

• Geef expliciet aan hoe jouw leerlingen een taak moeten uitvoeren

  • ​vermijd lange en complexe taken

• Zet in op ondersteuning van zelfstandig leren:

  • Zorg voor een duidelijke structuur en planning (geef o.a aan hoeveel tijd ze moeten voorzien)

  • Gebruik strategieën voor zelfregulerend leren (bv. een stappenplan)  

Voorbeeld van een stappenplan

Inspiratie

Voorbeeld van een planning (vak)

Maak een duidelijke planning zodat de tutee hier ten allen tijde naar terug kan grijpen!

Inspiratie

Voorbeeld van een planning (individueel)

Laat leerlingen ook zelf een planning opmaken!

Inspiratie

Autonomie, competentie en structuur zijn van belang voor een krachtige leeromgeving. Hoe besteed jij voor online materialen extra aandacht aan dat laatste?

Zorg voor betrokkenheid, ook bij online lesgeven

4.5. Kies passende activiteiten

Welke werkvormen kies je?

Welke werkvorm past bij de inhoud
en welke specifieke (online/offline) tool zet je hiervoor in in een specifieke context?

Een oplijsting van tools (met dank aan UGent):

- Quizlet.com (drill & practice approach)

- www.wizer.me (interactief werkblad voor je leerlingen)

- www.edpuzzle.com (maak van YouTube video een interactieve les)

- http://ed.ted.com (gelijkaardig aan EdPuzzle)

- www.nearpod.com (Interactieve PowerPoint-tool)

- www.h5p.org (interactieve oefeningen)

- www.quizizz.com (digitale quiz-app)

- www.loom.com (je scherm opnemen + je kan alles achteraf knippen).

Inspiratie

​Een tool met een doel  

- www.bookwidgets.com (maak online oefeningen + volg leerlingen live wanneer ze je oefeningen maken)

- www.classkick.com (maak zelf werkbladen voor leerlingen en volg hen op terwijl ze de oefeningen maken, voeg feedback toe, chat met hen… - momenteel gratis voor scholen die gesloten zijn

- www.screencast-o-matic.com (gratis voor kennisclips: 15min video’s zijn gratis).

- www.activepresenter.com (een tool ideaal voor kennisclips)

- www.padlet.com (ideaal voor brainstormsessies)

- www.tricider.com (hiermee organiseer je discussies) 

Inspiratie

​Een tool met een doel  

- www.polleverywhere.com 

- www.nearpod.com (alternatief voor je pptpresentatie met interactieve oefeningen, zoals woorden invullen, iets aanduiden op een kaart, antwoorden geven …)

- www.webkwestie.nl (hiermee bouw je een webquest)

- www.symbaloo.com of www.pearltrees.com (idem)

- www.popplet.com (een mindmap maken)

- https://coggle.it/ (idem)

- Opnamefunctie in PowerPoint.

​Met dank aan UGent

Inspiratie

Ontdek smartschool!

http://www.smartschool.be/smartschool/smartschool-educatief/

Inspiratie

Veel scholen werken met smartschool. Deze educatieve tool biedt reeds heel veel mogelijkheden!

• smartschool live

• leerpaden

• wiki's

• samenwerkingtools

• ...

Vraag een account aan bij je school!

Verwerking/toepassing van leerstof hoeft niet digitaal; combineer met offline opdrachten!

Wees creatief: 

• bv. Omzetten van getallen: meet de lengte van je zus en zet dit van cm -> mm 
  

• Bv. Communicatie & interviewtechnieken: je oma bellen en haar bevragen rond de verschillende communicatiemiddelen die zij in haar leven heeft gezien/gebruikt,…

• ...

Zorg voor online naslag van opdrachten zodat je als leraar het leerproces van je leerlingen kan opvolgen! 

Online vs. offline tools?

4.6. Voorzie feedback

Hoe weet je of alle leerlingen mee zijn?
ICT helpt een handje!

• Laat de tutees oefenen en tracht hun vorderingen te monitoren: laat ze regelmatig hun werk uploaden.

• Meer aandacht voor formatieve evaluatie + feedback op het proces!

  • Feed-up: geef de evaluatiewijzer o.b.v gestelde doelen

  • Tussentijdse feedback, zowel op het proces als op het resultaat!

  • Gebruik tools zodat je het proces kan monitoren (bv. google docs, leerpaden op smartschool,...)​​​

• Zorg voor een goede planning. Wissel synchrone en assynchrone taken af zodat je tutee vragen kan stellen. 

• Let op met verbetersleutels online te zetten zonder feedback/opvolging!

Enkele tips:

Voorbeeld evaluatiewijzer:

Inspiratie

Voorbeeld leerproces monitoren via google forms

> Hoeft geen 'toets' te zijn op punten: kunnen ook oefeningen zijn!
> integreer automatische feedback (juist of fout + het antwoord)! > je kan ook een filmpje toevoegen bij feedback om meer uitleg te geven
> als leraar krijg je de "learning analytics": hoe doet je leerling het?
> Pas desnoods jouw onderwijs aan op basis van de resultaten!

Inspiratie

Feedback van de tutee via exit ticket

Inspiratie

5. ONTWERPEN VAN ONLINE CONTACTMOMENTEN (SYNCHROON)

Tips vóór je begint

• Wees voorbereid. Net zoals bij een face-to-face les ontwerp je op voorhand een les a.d.h.v. een lesvoorbereiding !

• Koudwatervrees? Test de applicaties eens uit. Hoe meer je de tools gebruikt, hoe makkelijker het zal gaan.

• Communiceer goed met je tutee waar en wanneer de online les doorgaat (gebruik bij voorkeur een planning met een overzicht van de sessies).

• Bouw ook wat tijd in tijdens de eerste online sessie om eventuele ICT problemen op te lossen.

• Zoek een rustige plaats in huis met goed internet. Laat je huisgenoten weten dat je bezig bent met een les (bij kinderen met een tekening, een figuurtje of een rood lichtje (vb. fietslampje). Geef deze tip ook door aan je tutee!

Tips tijdens het online lesgeven

• Bouw enkele oefeningen in om te leren omgaan met de online tools. (bv. microfoon te muten, scherm delen, chat,... Zo kan je ook snel ingrijpen wanneer je problemen ervaart met achtergrondlawaai en echo's.

• Communiceer aan het begin van de les duidelijke de regels over het gebruik van micro, webcam en chat.

• Gebruik (indien mogelijk) een tweede scherm/toestel om de livesessie te openen en zo te monitoren.

• Voorzie interactie tijdens de les

  • door de tutee op vragen te laten antwoorden (micro/chat)

  • door online tools in te zetten zoals padlet, mentimeter,...

• Denk aan de aandachtsspanne van je tutee. Je online les hoeft geen 50 minuten te duren. Wissel online en offline momenten af!  

Tips na het online lesgeven

• Zorg voor naslag van je online les!

  • zet je materiaal online

  • zet de instructie online

  • maak eventueel een opname en deel deze

• Eerste online les overleefd? Vraag feedback hoe leerlingen het ervaren hebben!

• Deel ervaringen en good practices met je collega's, medestudenten, mentor,...

Synchroon of asynchroon? Beide!

Hoe combineren jullie synchroon en asynchroon lesgeven?

6. INSPIRATIE

Krijg je er niet genoeg van?

Hieronder vind je meer informatie!

Inspiratie

Inspiratie

Inspiratie

http://designteamblendedleren.weebly.com - http://www.digitaledidactiek.be

Online tools ter ondersteuning

Inspiratie

Text

Ook Mediawijs geeft een aantal handige tips:

Inspiratie

Inspiratie

7. DRAAG BIJ

You will survive!

Het is voor iedereen een nieuwe situatie. Experimenteren en fouten maken horen erbij.
Jullie zijn goed bezig!

Inspiratie