Agenda

1. Motivatie

2. Zelfregulerend leren

1.1. Zelfdeterminatietheorie

Waarom zet iemand zich in voor zijn studies?

Wie is het meest gemotiveerd?

Wie is het meest gemotiveerd?

Niet kwantiteit maar kwaliteit van motivatie telt.

Zelfdeterminatietheorie

Edward Deci & Richard Ryan

"Ik weet het niet. Ik heb het gevoel dat ik mijn tijd verspil met deze opleiding."

"... omdat anderen dit van mij verwachten (bv. directeur, collega, ouders)."

"... omdat ik het een gemiste kans zou vinden om het niet te doen."

"... omdat je als leerkracht veel nieuwe dingen kan blijven leren."

"... omdat ik het een belangrijk doel vind om jongeren voor te bereiden op de toekomst."

"... omdat lesgeven leuk is."

Autonome motivatie heeft positief effect op

- psychologisch welbevinden

- betere toepassing van meta-cognitieve strategieën

- meer doorzettingsvermogen

- minder procrastinatie

- hogere niveaus van leren

- betere studieresultaten

(Vansteenkiste, Sierens, Soenens, Luyckx & Lens, 2009)

1.2. Ondersteunen van autonome motivatie

Hoe stimuleer je als leerkracht autonome motivatie?

'Need supportive environment'

Autonomieondersteuning

Keuze aanbieden, controlerende taal beperken

Structuur aanbieden

Uitdagende taken, aanmoediging na falen, aangepaste hulp, duidelijke richtlijnen en verwachtingen

Betrokkenheid

Tonen van oprechte zorg, aanbieden van warmte en waardering

Je uitdaging als leraar: leren tegelijkertijd jezelf betrokken opstellen, autonomie-ondersteunend werken en structuur aanbieden...

... en mild zijn voor jezelf en opnieuw beginnen als het eens misloop!

Opdracht: aan de slag!

1. Kies één moment uit je schoolloopbaan waar je motivatie erg autonoom en welwillend was of waar je motivatie erg gecontroleerd en verplichtend was.

2. Analyseer hoe je onderwijsleeromgeving eruit zag op vlak van autonomie-ondersteuning, structuur en betrokkenheid.

3. Noteer welke elementen uit de omgeving je autonome motivatie hebben bevorderd en/of belemmerd.

2. Zelfregulerend leren

Gericht op zelfregulatie

Aanwijzingen voor leerlingen om zichzelf onder controle te houden, hun werk te plannen, hun vooruitgang te monitoren, hulp te vragen ...

Gericht op zelf

Deze vorm is niet effectief maar komt veel voor!

Trekt aandacht weg van de taak en richt zich op persoon: "wat ben je slim!"

Eens

Oneens

Tussenin

Leerlingen feiten laten leren is passé.

2.1 Cognitie

Leerkrachten met meer kennis over cognitieve psychologie geven effectievere instructie (Kunter, 2016)

Cognitie

Onze cognitie of ons 'denken', verwijst naar hoe we informatie verzamelen, opslaan, uitleggen, begrijpen, onthouden en gebruiken.

Cognitie

Onze cognitie of ons 'denken', verwijst naar hoe we informatie verzamelen, opslaan, uitleggen, begrijpen, onthouden en gebruiken.

Metacognitie

Kennis over de eigen cognitieve vermogens.

Het brein. Honderd miljard zenuwcellen.

De zetel van onze verstandelijke vermogens.

Frontale kwabben

Grootste en verst ontwikkelde deel van de hersenen

Frontale kwab

• geheugen
• fantasie
• denken en redeneren
• spraak en taal
• emoties
• aandacht
• concentratie
• initiatief nemen
• gevaar ontwijken
• wilskracht
• impulscontrole
• besluiten
• ...

Executief systeem

Gelegen in de linker frontale kwab

• relevante informatie uit geheugen halen
• zichzelf weerhouden actie te ondernemen
• sturen van aandacht, wisselen tussen taken- oplossingen formuleren
• handelingen bijsturen in reactie op prikkels
• eigen gedrag analyseren en aanpassen aan situatie
• selectie van strategieën
• verwerking van feedback
• hoofdkwartier van de motivatie

Ons brein is (min of meer) gelijk gebleven.

Maar onze omgeving is veranderd.

Groeiende beschikbaarheid van informatie

Dirk Van Damme (OESO)

Internationale modellen erkennen als '21rst century skill'

Meer info zie Voogt & Pareja Roblin (2010)

2.2. Zelfgereguleerd leren

Eén van de leidinggevende theorieën:

"Self-regulated learning" of "zelfgereguleerd leren"

2.3. Zelfgereguleerd leren stimuleren

Zelfgereguleerd leren

Leren waarbij men zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing voor de eigen leerprocessen in handen neemt.

Voor zichzelf doelen bepalen, eigen gedrag monitoren, beslissingen nemen en activiteiten kiezen die leiden tot bereiken van doel.

Leerling dient te beschikken over:

- Cognitieve leerstrategieën

- Metacognitieve leerstrategieën

- Motivatie/affectieve leerstrategieën

Cognitieve leerstrategieën:

strategische acties zoals analyseren, selecteren, herhalen, structureren, verbanden leggen, kritisch verwerken, concretiseren, personaliseren, toepassen

Metacognitieve leerstrategieën:

denken over denken zoals plannen, oriënteren, relateren, linken met voorkennis, monitoring, begrip checken, jezelf vragen stellen, evalueren, reflecteren, hulp zoeken, samenwerken, omgeving organiseren

Motivatie/affectieve leerstrategieën:

waarderen en belang van de taak inzien, leerdoelen formuleren, vertrouwen dat je het kunt, omgaan met faalervaringen, omgaan met succeservaringen

Gebrek aan zelfregulerende vaardigheden leidt tot frustratie, faalervaringen, angst, vermijdingsgedrag en zelfs agressie

Beertjes van Meichenbaum

1. Wat moet ik precies doen, kennen, kunnen? Wat verwacht de leraar, ouder?
2. Hoe ga ik dat aanpakken? Wat doe ik eerst? Wat dan? Hoeveel tijd heb ik nodig? Wat staat er op mijn planning?  Hoeveel tijd heb ik?
3. Ben ik goed bezig? Of begin ik ergens anders? Zoek ik eerst iets op van de vorige les? Neem ik even pauze?
4. Heb ik mijn taak goed uitgevoerd? Heb ik het goed aangepakt? Heb ik bereikt wat ik wilde? Kan ik het? Wat kan ik de volgende keer beter doen?

Beertjes van Meichenbaum

1. Wat moet ik precies doen, kennen, kunnen? Wat verwacht de leraar, ouder?
2. Hoe ga ik dat aanpakken? Wat doe ik eerst? Wat dan? Hoeveel tijd heb ik nodig? Wat staat er op mijn planning?  Hoeveel tijd heb ik?
3. Ben ik goed bezig? Of begin ik ergens anders? Zoek ik eerst iets op van de vorige les? Neem ik even pauze?
4. Heb ik mijn taak goed uitgevoerd? Heb ik het goed aangepakt? Heb ik bereikt wat ik wilde? Kan ik het? Wat kan ik de volgende keer beter doen?

Zelfinstructiemethode Meichenbaum

• De leraar voert een taak uit terwijl hij luidop denkt.
• De leerling voert dezelfde taak uit terwijl de leraar instructie geeft.
• De leerling voert de taak uit terwijl hij zichzelf luidop instructie geeft.
• De leerling voert de taak uit terwijl hij op fluistertoon zichzelf instrueert.
• De leerling voert de taak uit terwijl hij in gedachten zichzelf instrueert.

Multi-level model (Zimmerman, 2000):

• Level 1. Observatie van een goed voorbeeld.
• Level 2. Imitatie van het voorbeeld met assistentie.
• Level 3. Zelfstandig uitvoeren onder voorgestructureerde condities.
• Level 4. Flexibel inzetten van de vaardigheid in verschillende condities.

Welke leerstrategieën voor zelfregulerend leren  stimuleer je in je lesvoorbereiding?

Cognitieve leerstrategieën:

strategische acties zoals analyseren, selecteren, herhalen, structureren, verbanden leggen, kritisch verwerken, concretiseren, personaliseren, toepassen

Metacognitieve leerstrategieën:

denken over denken zoals plannen, oriënteren, relateren, linken met voorkennis, monitoring, begrip checken, jezelf vragen stellen, evalueren, reflecteren, hulp zoeken, samenwerken, omgeving organiseren

Motivatie/affectieve leerstrategieën:

waarderen en belang van de taak inzien, leerdoelen formuleren, vertrouwen dat je het kunt, omgaan met faalervaringen, omgaan met succeservaringen

Cognitieve leerstrategieën:

strategische acties zoals analyseren, selecteren, herhalen, structureren, verbanden leggen, kritisch verwerken, concretiseren, personaliseren, toepassen

Metacognitieve leerstrategieën:

denken over denken zoals plannen, oriënteren, relateren, linken met voorkennis, monitoring, begrip checken, jezelf vragen stellen, evalueren, reflecteren, hulp zoeken, samenwerken, omgeving organiseren

Motivatie/affectieve leerstrategieën:

waarderen en belang van de taak inzien, leerdoelen formuleren, vertrouwen dat je het kunt, omgaan met faalervaringen, omgaan met succeservaringen