POSITIEF EN INCLUSIEF LEEFKLIMAAT
 

1. KLASMANAGEMENT: REACTIEF

Een eerste persoon kiest een concrete situatie waar een vorm van probleemgedrag voorkomt.

Een tweede persoon maakt digitaal notities van de situatie in het chatkanaal

De overige personen bevragen de eerste persoon om de casus zo volledig mogelijk in beeld te krijgen. 

Noteer

- Wie is betrokken?

- Welke vormen van probleemgedrag en agressie herken je?

- Wanneer en hoe vaak vindt het probleemgedrag plaats?

- Waar vindt het plaats?

- Waarom gaat de leerling of gaan de leerlingen over tot het probleemgedrag?

- Hoe reageert de omgeving? (Medeleerlingen, ouders, leraren ...)

Opdracht: probleemgedrag

10'

met ca. vier

1.1. Hoe reageren op probleemgedrag als het zich stelt?

"Warm-streng"

Uit slides gastles Orhan Agirdag

Gepaste hoeveelheid dominantie

• Maak duidelijk wat je verwacht en wat gevolgen zijn
• Geef duidelijkheid over de leerdoelen
• Wees assertief

Gepaste hoeveelheid samenwerking

• Wees flexibel bij het bepalen van leerdoelen
• Toon je persoonlijke interesse in leerlingen
• Wees fair en waarderend

Bewustzijn van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (zie volgende weken: inclusie en differentiatie)

Marzano & Marzano (2003)

Créton & Wubbels (2010)

Onderzoek laat zien dat wanneer leerlingen vinden dat hun docent relatief veel (emotionele) nabijheid combineert met relatief veel invloed, het klasklimaat gekenmerkt wordt door een rustige, prettige werksfeer (Wubbels et al., 2006)

Verbindend gezag, geweldloos verzet, nieuwe autoriteit

is gebaseerd op de principes van geweldloos verzet en verenigt twee uitersten die schijnbaar niet te verenigen zijn: zowel hiërarchische afstand als relationele nabijheid, zowel een liefdevol anker als heldere grenzen en zowel verzet tegen wat onacceptabel is als geloven in de mogelijkheden van de ander.

Haim Omer  (2010)

1.1. Hoe reageren op probleemgedrag als het zich stelt?

Stappenplan

Leonard (2009)

Aangepast van Leonard (2009)

Baseline: geef onmiddellijke feedback, in de kiem smoren

Reageer onmiddelijk, kort, redelijk en consequent op het storend gedrag. Zelfs als het nog niet echt storend is.

Baseline: toon dat je het gedrag hebt opgemerkt

Non-verbale communicatie is zeer effectief omdat het de les niet onderbreekt en geen 'publiek' geeft aan de verstoorder wat tot escalatie kan leiden omdat men 'status' haalt uit het storend gedrag en de berispingen van de leerkracht.

> oogcontact

> afstand verkleinen

> trager praten

> stilte

> verborgen berisping

Baseline: wanneer kan je een oogje toeknijpen?

Je kan voorrang geven aan lesverloop als het gedrag de les niet verstoort, escalatiegevaar minimaal is, gedrag niet wordt overgenomen door anderen, geen centrale regels/afspraken/procedures gebroken worden.

Baseline: emoties en lichaamstaal controleren

• Wees je bewust van je emoties, accepteer ze
• Haal diep adem
• Neem makkelijke houding aan, voeten stevig op de grond
• Ventileer via kleine bewegingen, traag en gecontroleerd
• Neem letterlijk afstand
• Stop met praten, neem een rustpauze
• Denk: dit is niet persoonlijk
• Denk: oké soms gebeuren dergelijke dingen, schrap zetten!
• Verlaat even de ruimte
• Zoek iemand die even kan overnemen

Reageren op frustratie agressie: time-out (kalmeren)

Besef: leerling is controle kwijt, niet vatbaar voor ratio

Strategie 1: Kalmeren bij frustratieagressie

• Maak contact op niet-bedreigende manier
• Let op je eigen lichaamstaal
• Bewijs dat je begrijpt hoe agressor zich voelt
• Voorzie afkoelperiode, laat uitrazen (time-out)
• Afleiding
• Ga in gesprek eens de emoties voldoende gezakt zijn
  • ik-boodschappen
  • houd vast aan grenzen
  • denk samen na of geef jouw idee over oplossingen
  • corrigeer foute informatie
  • let op met beloften die je niet kan waarmaken

Strategie 2: Grenzen stellen bij instrumenele agressie

• Suggereer subtiel de grens (vraag, oogcontact, ik-boodschap, afleiding, humor ...)
• Zeg de agressor vriendelijk en duidelijk te stoppen.
• Herhaal de boodschap kort en kordaat
• Blijf op je standpunt tot het gedrag gestopt is, wees consequent

Indien dit niet werkt:

- Waarschuw één maal met een consequentie

- Voer de consequentie uit

OF

- ontmijn

- zoek hulp

Strategie 3: Ontmijnen, voorkom escalatie

Onverwachte reactie waarna je de draad weer oppikt. Profiteren van feit dat de ander even perplex staat.

• Verrassende reacties
• Afleiding (bv. ander onderwerp aansnijden)
• Positieve herinterpretatie
• Humor (niet kwetsend!)
• Probeer niet te winnen (doel is niet in een machtsstrijd verzeild te geraken)

Strategie 4: Hulp halen

• Leerkracht bepaalt zélf of er hulp geboden wordt en op welk moment.
• Respecteer elkaars deskundigheid (blijf in de buurt, vraag aan leerling naar de leerkracht te luisteren, neem leerling mee  voor time-out)
• Hulp achteraf

Text

Incident afronden: persoonlijk  herstelgesprek

• Start bij aanleiding agressie      
• Ik-boodschappen
• Actief luisteren                                      
• Verken door verder bevragen - ook je eigen kant
• Maak afspraken naar de toekomst
• Herstel: goedmaken?

Dit doe je ZELF - jij moet als leerkracht verder met de leerling

Text

Incident afronden: groepsgericht herstelgesprek

Overleg tussen diegene die in de fout ging en diens ondersteuners (ouders, vrienden) en het slachtoffer en diens ondersteuners. Doel is materiële of psychologische schade herstellen. Onder begeleiding van onafhankelijke moderator die vast script volgt en die eerst met elke partij individueel gesprek heeft.

Opdracht: probleemgedrag

15'

met drie of vier

• Analyseer jullie casus aan de hand van het kader 'warm-streng': in welk kwadrant situeert de leerkracht zich?
• Welke acties zou je voorstellen om met deze casus om te gaan? Baseer je op en verwijs naar het stappenplan.

Eén iemand neemt verslag in de chat van de break out room (zo kan ik nadien feedback voorzien).

Bewegingstussendoortje

2.1. Wat is inclusief onderwijs?

Opdracht: definities inclusie

"Inclusief onderwijs"

Welk definities voor 'inclusief onderwijs' kan jij terugvinden? Plak ze in de padlet. 

Vergeet de juiste bronvermelding niet!

https://padlet.com/lerarenopleiding/definities-voor-inclusief-onderwijs-6ud08v49940ykpaj

individueel

5 minuten

Verschillende paradigma's

(Griful-Freixenet, Struyven, Vantieghem, & Gheyssens, 2020) 

Begrip "inclusie" heeft al hele weg afgelegd, wordt op verschillende manieren gedefinieerd

Opertti et al. (2014)

Vier paradigma's:

1. Mensenrechten voor personen met een handicap (>1948) inclusie versus exclusie, focus op participatie

2. Personen met specifieke onderwijsbehoeften (>1990) participatie én leren, leerlingen met special needs

3. Gemarginaliseerde groepen (>2000) gelijke onderwijskansen leerlingen uit kansengroepen

4. Hervorming onderwijssysteem for all (>2005) maximale leer- en ontwikkelkansen alle leerlingen

Leerlingen met beperking

Leerlingen met speciale onderwijsbehoeften

Leerlingen uit gemarginaliseerde groepen

Alle leerlingen

Vier verschillende soorten definities voor inclusie volgens Göransson & Nilholm (2014)

Van individuele focus naar communities

Engsig (2015) onderscheidt in definities drie soorten outcomes die aandacht krijgen:

• Fysieke inclusie: de eenvoudige aan- of afwezigheid 
• Sociale inclusie: de actieve participatie
• Ervaren inclusie: subjectieve gevoel erbij te horen, deel van grotere gemeenschap te zijn, sense of belonging

Diepte van inclusie

Verschillende niveaus

Docent

Opleiding

Instelling

Maatschappij

Ecologische systeembenadering Bronfenbrenner

"Een inclusieve leeromgeving is een leeromgeving die kwaliteitsvol onderwijs mogelijk maakt voor alle leerlingen ongeacht beperking, etniciteit, sociale afkomst, taal, gender, … Dit mogelijk maken betekent dat een schoolteam actief de noden ondersteunt zodat alle leerlingen tot maximaal leren en participeren komen op zowel cognitief, sociaal, emotioneel, motorisch en moreel vlak."

- Prestaties én beleving

- Verschillende ontwikkelingsdomeinen

- Alle studenten

Definitie (Onderzoeksproject Potential)

2.2. Leersteundecreet

De Schauwer, Van de Putte, Beco (2019)

Vlaanderen is koploper qua segregatie.

Percentage van leerlingen in buitengewoon onderwijs

Data Onderwijs Vlaanderen (PISA 2018)

Vlaanderen koploper qua ongelijkheid.

• 2006: Verenigde Naties stellen verdrag op omtrent het recht op inclusief onderwijs en de verplichting voor overheden om aan inclusief onderwijssysteem te werken.
• 2008: GOK-decreet
• 2009: België ratificeert dit verdrag
• 2014: M-decreet
• 2023: Leersteun decreet (ter vervanging M-decreet)

Recht op inclusief onderwijs

Decreet Leersteun

2023

Gericht op minder leerlingen en steeds specifiekere onder-steuning

Betrekken van meer partners binnen en buiten de school

Brede basiszorg

Redelijke aanpassingen

Afbeelding:

Prodiagnostiek (2024)

Afbeelding:

Prodiagnostiek (2024)

School neemt extra maatregelen zodat leerling gemeenschappelijk curriculum kan blijven volgen (remediëren, differentiëren, compenseren, dispenseren)

Redelijke aanpassingen

Aanpassingen moeten doeltreffend zijn, evenwaardig, zelfstandigheid vergroten en veilig zijn.

Doel is barrières verlagen, hier en nu.

Wat redelijk is voor de ene school is dat niet per se voor de andere.

- Differentiëren: rekening houden met interesse, leerstatus en leerprofiel (volgende week verdieping)

- Remediëren: helpen om bij te benen

- Compenseren: hulpmiddelen laten gebruiken

- Dispenseren: vrijstellen van onderdeel zonder dat eindcertificering in gedrang komt

Opdracht: wat kunnen redelijke aanpassingen zijn?

Surf naar de Canvasruimte, naar de pagina met informatie over de algemene kaders per campus voor campus Etterbeek. Open het gedeelde document Opdracht redelijke aanpassingen.

We gaan uit elkaar in break out rooms.

Bespreek met elkaar de casussen en stel redelijke aanpassingen voor.

Maak nota van jullie voorstellen in het gedeelde document (of stuur het mij nadien op).

Wie hulp nodig heeft kan mij in de chat van de eigen break out room 'taggen' via @Els Consuegra

groep

15 minuten

Disproportionaliteit

Aanpassingsplicht, maar bij onevenredige belasting OF indien bestaande maatregelen de vraag al voldoende compenseren, kunnen redelijke aanpassingen worden geweigerd.

Indicatoren:

• financiële en organisatorische impact,
• frequentie en duur van gebruik,
• beschikbaarheid van alternatieven.

Principe: aanpassingen mogen niet zo zwaar zijn, dat ze het lange termijn-doel van inclusie voor de organisatie in gevaar brengen

Afbeelding:

Prodiagnostiek (2024)

CLB onderzoekt specifieke onderwijsbehoeften en stelt eventueel een GC-verslag op dat nood aan leersteun motiveert en hulp uit leersteuncentrum mogelijk maakt.

Afbeelding:

Prodiagnostiek (2024)

Als volgen van gemeenschappelijk curriculum met redelijk aanpassingen niet haalbaar blijkt, kan CLB een IAC of OV4-verslag opstellen.

• IAC: als gemeenschappelijk curriculum niet haalbaar.
• OV4: als gemeenschappelijk curriculum wel haalbaar maar mits zeer intensieve ondersteuningsnood en doorgedreven aanpassingen

2.3. GOK-decreet en inschrijvingsdecreet

Inclusie is naast een doel ook vooral een proces waarin de mate van bereikte inclusie gradueel toeneemt.

2002

Decreet Gelijke Onderwijs Kansen

Kent ook hele geschiedenis: klik hier indien interesse

Inschrijvingsrecht

• Thuistaal van de leerling
• Ontvangen van een schooltoeslag
• Hoogst behaalde opleidingsniveau van de moeder
• De leerling wordt tijdelijk of permanent buiten het eigen gezinsverband opgenomen
• De ouders behoren tot de trekkende bevolking

GOK-indicatoren

Dubbele contingentering die naar sociale mix streeft, afgeschaft

Scholen hoeven geen zeker percentage stoelen meer vrijhouden voor kwetsbare leerlingen.

Steden en gemeenten kunnen scholen wel nog opleggen max. 20% van de plekken vrij te houden voor 'ondervertegenwoordigde' groep.