Krachtige Leeromgeving

VAN EEN DIDACTISCH REFERENTIEKADER TOT LESDOELEN

Hoorcollege 2 - Campus Etterbeek 

Ariadne Warmoes

• Doelen, werkvormen en evaluatie op elkaar afstemmen a.d.h.v. de aangereikte didactische referentiekaders.
• Die ‘didactische congruentie’ of ‘constructive alignment’ verantwoorden.
• Leerdoelen formuleren op verschillende inhoudelijke en gedragsniveaus.

Doelen van deze les

• Onderwijs ontwerpen - didactische modellen
  • Constructive alignment
  • Didactische modellen
• Leerdoelen
  • Leerdoelen
  • Taxonomieën

Opbouw van deze les

2.1 Constructive alignment

ONDERWIJS

IN DE LES

Mevrouw Verstappen activeert haar leerlingen

Mevrouw Vanderstappen maakt graag gebruik van serious games en opdrachten uit het echte leven om haar leerlingen historisch besef bij te brengen. Haar doelen? 1) De leerlingen kunnen het perspectief van vluchtelingen tijdens hun vlucht uit het thuisland beschrijven. 2) De leerlingen kunnen kwalitatieve gegevens verzamelen over het toekomstperspectief van jonge vluchtelingen. Haar leerlingen spelen het PeaceCraft-spel waarmee ze de reis van 2 vluchtelingen virtueel kunnen beleven. Daarna gaan ze in gesprek met jonge vluchtelingen en maken ze een verslag (video of audio naar keuze) dat ze via Smartschool indienen.

Beoordelingscijfers zijn gebaseerd op schriftelijke toetsen met open en gesloten
vragen (bijv. Kruis in de volgende lijst aan uit welke 3 thuislanden de meeste
vluchtelingen naar België kwamen in 2022; Wat is een dakloze; ...).

Maar... haar leerlingen bleken het niet goed te doen. Hoe kan dat?  Welke tips kan je geven?🤷‍♀️

Opdracht

leerdoelen

leer-

activiteiten

evaluatie

De essentie is dat leerdoelen, beoordeling en wat aan bod moet komen tijdens de leeractiviteiten op elkaar moet afgestemd zijn (Biggs, 1996).

Constructive alignment

Constructive disalignment

Geen afstemming tussen leerdoelen, leeractiviteiten en assessment

Constructive "alignment"?

​​

Leerdoel:

De leerlingen kunnen planten identificeren met behulp van een flora

Leeractiviteit:

Groepswerk in duo's

bladeren gebruiken

deze identificeren met behulp van een flora

Evaluatie:

meerkeuzevragen: aanduiden van de juiste

naam van afbeeldingen van planten

Opdracht

Leerdoel:

De leerlingen kunnen de wet van Archimedes kunnen uitleggen en toepassen

Leeractiviteit:

De leraar demonstreert zinken, drijven en drijven

en legt de wet van Archimedes uit

Evaluatie:

open vragen:

Welke formule gebruiken we om de archimedeskracht te berekenen?

Van welke factoren zijn de krachten van Archimedes afhankelijk?

Constructive "alignment"?

Opdracht

Leerdoel:

De leerlingen kunnen een correcte lichaamshouding toepassen bij het zitten en bij eenvoudige tilbewegingen.

Leeractiviteit:

De leraar toont hoe je op een ergonomisch verantwoorde manier zit en tilt, en bespreekt de belangrijkste aandachtspunten.

Evaluatie:

Tijdens het examen LO passen de leerlingen individueel een correcte houding toe wanneer ze gaan zitten en iets optillen.

Constructive "alignment"?

Opdracht

Je krijgt 20 seconden om te memoriseren

Opdracht

Noteer in het nieuw numeriek systeem

 1 8 7 2 5

Ons brein is niet goed in het onthouden van willekeurige informatie:

het werkgeheugen kan 3-7 stukjes informatie vasthouden

Willekeurige informatie...

We construeren nieuwe kennis aan de hand van de kennis die we al bezitten

"Constructive" alignment

"Hij leert wat hij doet, niet wat de leerkracht doet".

Tyler, R. W. (1949). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago:  University of Chicago

Kennis wordt geconstrueerd via de activiteiten die de lerende uitvoert; niet via 'overdracht' van wat de leraar uitvoert

"Constructive" alignment

Destructive alignment

Constructive alignment

Geen aansluiting bij beginsituatie leerlingen

Niet gericht op actief leren

2.2 Didactische modellen

= de basisingrediënten die nodig zijn voor het  voorbereiden, uitvoeren en toetsen van  onderwijsleeractiviteiten

Van constructive alignment naar een didactisch model

Didactisch model van N. Engels (2016), een basis(!)stramien om je les voor te bereiden

Van constructive alignment naar een didactisch model

Leerinhouden

Leeractiviteiten

Groeperingsvormen

Leermaterialen en media

De leerdoelen zijn sturend voor de keuzes die je maakt:

Continue evaluatie van beginsituatie, leervorderingen, leerproces om constructive alignment te garanderen

Constructive

Lesdoelen leid je af uit de eindtermen en leerplannen maar ze moeten ook afgestemd zijn op wat die lerenden al kennen en kunnen.

Evaluatie (van de beginsituatie, leervorderingen, leerproces, ...) loopt daarom als een rode draad door het model.

> test (evalueren van leren) versus assessment (evalueren om te leren)

Alignment

"What you test is what you get" > Backward design

Evaluatie als rode draad....

• Leg het model naast het lesvoorbereidingsformulier. Zie je gelijkenissen - verschillen?

Opdracht

Basisingrediënten in de lesvoorbereiding

Basisingrediënten in de lesvoorbereiding

Basisingrediënten in de lesvoorbereiding

3.1 Leerdoelen formuleren

“...students often spent a lot of their time simply trying to discover what we want them to learn [...] The first question in teaching anything should be ‘what do I want my students to learn?’ It should be closely followed by a second question: ‘How can I express my requirements to my students?’“ (Ramsden, 200319, p.122).

Leerdoelen concretiseren wat een welbepaalde leergroep (klas, cursistengroep, ...) na afloop van een leeractiviteit (les, project, zelfstudieactiviteit, excursie), ... geleerd zou moeten hebben.

Leerdoelen formuleren

Leerdoel?

Eindterm: De leerlingen gebruiken de begrippen straal, koorde, raaklijn, middelpuntshoek en omtrekshoek bij berekeningen, constructies en bewijzen.
Leerplandoel: De leerlingen kunnen de eigenschappen in verband met middel- puntshoeken en omtrekshoeken onderzoeken, bewijzen en gebruiken.

Mogelijke leerdoelen:

• De leerlingen kunnen de begrippen middelpuntshoek en omtrekshoek in eigen woorden omschrijven.
• De leerlingen kunnen een middelpuntshoek en omtrekshoek construeren op een cirkel.
•  De leerlingen kunnen het verband tussen middelpuntshoek en omtrekshoek afleiden a.d.h.v. kennis van driehoeken.
• De leerlingen kunnen de grootte van een willekeurige omtrekshoek/middelpuntshoek berekenen als een middelpuntshoek/ omtrekshoek op dezelfde boog gekend is.

Leerdoelen formuleren

Voorbeeld

Wat de leerling moet kennen/ kunnen als resultaat van het leerproces

Leerdoelen formuleren

Evaluatie als rode draad....

• Gesloten of open
• In diverse domeinen: cognitief, sociaal-affectief,  (psycho)motorisch, metacognitief
• Op verschillende gedragsniveaus/ beheersingsniveaus

Leerdoelen formuleren

Leerdoelen zijn...

Gesloten: “Een leerling kan in maximum 4 minuten tijd 100 meter schoolslag zwemmen op de kortebaan (25 meter)"

Open: "Een leerling kan een beargumenteerde opinie formuleren over het politiek beleid aangaande klimaatproblematiek"

Leerdoelen formuleren

Gesloten of open

conditie

minimumprestatie

waarneembaar gedrag

inhoud

Elementen van een leerdoel

“De leerlingen kunnen zelfstandig minstens één machtsbron benoemen en beschrijven in ieder van de maatschappelijke velden: politiek, sociaal, juridisch, economisch, cultureel.”

conditie: mogen er hulpmiddelen ingeschakeld worden?

minimumprestatie: hoeveel argumenten? Wat is een beargumenteerde opinie?

waarneembaar gedrag: verwoorden, actieve deelname,...

inhoud: wat is een beargumenteerde opinie?

Elementen van een leerdoel

"De leerlingen kunnen een debat voeren over de evolutietheorie waarin ze een beargumenteerde opinie formuleren."

"De leerlingen kunnen een debat  voeren over de evolutietheorie."

kan geconcretiseerd worden, bijv.:

• zich kunnen openstellen voor ideeën van anderen
• kunnen doorvragen om de positie van anderen te begrijpen
• correcte interpretatie kunnen hanteren van evolutieleer in argumentatie
• reflecteren over de kracht en beperkingen van het inzetten van wetenschappelijke theorieën in een debat

Open doelen

   Kies 1 leerdoel. Ga na of alle elementen aanwezig zijn. Zo niet,       verbeter. 

• Inhoud
• Waarneembaar gedrag
• Conditie
• Minimumprestatie

Opdracht

 Laat je leerdoel evalueren door een genAI tool:

"Dit is mijn geformuleerd leerdoel: XXXX
De volgende elementen moeten er in zitten:

• Inhoud
• Waarneembaar gedrag
• Conditie
• Minimumprestatie 

Opdracht

Is dit leerdoel goed geformuleerd?

• Gesloten of open
• In diverse domeinen: cognitief, sociaal-affectief,  (psycho)motorisch, metacognitief
• Op verschillende gedragsniveaus/ beheersingsniveaus

Leerdoelen formuleren

Leerdoelen zijn...

1. Cognitieve ontwikkeling
   denkactiviteiten, bv. de onderdelen van een cel benoemen
2. Affectieve ontwikkeling
   waardengebonden vaardigheden, bv. opkomen voor sociale rechtvaardigheid in de klas en op school
3. Psychomotorische ontwikkeling
   (fijne) motoriek, zintuiglijke en fysieke vaardigheden, bv. correct een pipet vullen voor titratie
4. Meta-cognitieve ontwikkeling
   denken over het eigen denken, bv. reflecteren over eigen leeraanpak en leerresultaat bij een project
5. Interpersoonlijke ontwikkeling
   omgaan met anderen, bv. leren samenwerken

Verschillende domeinen van ontwikkeling

   In welk domein van ontwikkeling situeren de leerdoelen zich?

   Laat je antwoorden controleren door je buur.

Opdracht

• Gesloten of open
• In diverse domeinen: cognitief, sociaal-affectief,  (psycho)motorisch, metacognitief
• Op verschillende gedragsniveaus/ beheersingsniveaus

Leerdoelen formuleren

Leerdoelen zijn...

Doelstellingen zijn geformuleerd op verschillende gedragsniveaus (zichtbaar in de gehanteerde werkwoorden). Bijvoorbeeld:

• "De leerlingen onderscheiden zuivere stoffen en mengsels in authentieke contexten"
• "De leerlingen onderzoeken het verband tussen snelheid, afstand en tijd."

Taxonomieën om ons perspectief op doelen te verbreden (en om gepaste gedragsniveaus te selecteren)

2 voorbeelden van taxonomieën

• Taxonomie van Bloom
• Taxonomie van Romiszowski

Gedragsniveaus

Gedragsniveaus/ beheersingsniveaus

3.2 Taxonomieën

Gedragsniveaus

Taxonomie van Bloom - cognitieve doelen

Gedragsniveaus

Taxonomie van Bloom - cognitieve doelen

   Op welk beheersingsniveau (taxonomie Bloom) situeert het leerdoel zich?

   Laat je antwoorden controleren door je buur.

Opdracht

Oog voor verschillende domeinen

Gedragsniveaus

Taxonomie Romiszowski

Voorbeelden werkwoorden om leerdoelen te formuleren per categorie

Gedragsniveaus

Taxonomie Romiszowski

(Krathwohl, Bloom & Masia, 1964)

Gedragsniveaus

Aanvulling - affectieve doelen

(Dave, 1970)

Gedragsniveaus

Aanvulling - psychomotorische doelen

Per twee of drie

Gebruik de taxonomie van Bloom of Romiszowski.

Formuleer een leerdoel op drie verschillende gedragsniveaus.

Opdracht

EXIT

Noteer in de komende minuut op de post-it, voor jezelf, het meest belangrijke of meest verrassende dat je vandaag leerde.