DIVERSITEIT EN INCLUSIE
ZAP-traject 2024 - donderdag 11 januari 2024
1. DIVERSITEIT
Opdracht: definieer in eigen woorden
"Diversiteit"
Hoe zou jij deze term definiëren?
Wat versta jij hieronder?
Bespreek in duo en submit jouw werkdefinitie(s) in wooclap
Opdracht: definieer in eigen woorden
"Diversiteit"
Hoe zou jij deze term definiëren?
Wat versta jij hieronder?
Diversiteit = alle dimensies van hoe mensen van elkaar verschillen
De verschillen zijn niet (of zelden) 'neutraal'.
Mensen ervaren op basis van de verschillen meer of minder kansen, macht en privilege.
Amerikaanse juriste, activiste en academica Kimberlé Crenshaw gebruikte voor het eerst de term 'intersectionality' of 'kruispuntdenken'
2. GELIJKE KANSEN
Opdracht: definieer in eigen woorden
"Gelijke kansen"
Hoe zou jij deze term definiëren?
Wat versta jij hieronder?
Bespreek in duo en submit jouw werkdefinitie(s) in wooclap.
Opdracht: definieer in eigen woorden
"Gelijke kansen"
Hoe zou jij deze term definiëren?
Wat versta jij hieronder?
Gelijke kansen = het ontbreken van belemmeringen die verbonden zijn aan gender, afkomst, handicap ...
Verschillende invullingen van 'gelijke kansen' (Espinoza, 2007)
3. INCLUSIE
Opdracht: definieer in eigen woorden
"Inclusie"
Hoe zou jij deze term definiëren?
Wat versta jij hieronder?
Bespreek in duo en submit jullie werkdefinitie(s) in wooclap.
Opdracht: definieer in eigen woorden
"Inclusie"
Hoe zou jij deze term definiëren?
Wat versta jij hieronder?
Inclusie = maximale leer- en ontwikkelkansen voor alle studenten ongeacht hun gender, afkomst, handicap ...
Begrip "inclusie" op agenda sinds jaren '70 vorige eeuw en heeft al hele weg afgelegd
(Opertti, Walker & Zhang, 2014)
Mensenrechten, personen met handicap(>1948)
Recht op inclusie versus exclusie, focus op participatie
Specifieke onderwijsbehoeften(>1990)
Focus op participatie én leren, leerlingen met special needs
Gemarginaliseerde groepen(>2000)
Focus op gelijke onderwijskansen voor kansengroepen
For all(>2005)
Focus op maximale leer- en ontwikkelkansen voor alle kinderen
Vier verschillende soorten definities voor inclusie volgens Göransson & Nilholm (2014)
Van individuele focus naar communities
Engsig (2015) onderscheidt in definities drie soorten outcomes die aandacht krijgen:
- Fysieke inclusie: de eenvoudige aan- of afwezigheid
- Sociale inclusie: de actieve participatie
- Ervaren inclusie: subjectieve gevoel erbij te horen, deel van grotere gemeenschap te zijn, sense of belonging
Diepte van inclusie
Verschillende niveaus
Docent
Opleiding
Instelling
Maatschappij
Ecologische systeembenadering Bronfenbrenner
Inclusie aan de VUB richt zich op het maximaliseren van leer- en ontwikkelkansen door tegemoet te komen aan de academische, sociale en/of psychologische noden van alle leden van de universitaire gemeenschap. Hier wordt aandacht aan besteed op verschillende momenten: bij de keuze, bij de start, doorheen en bij het beëindigen van de academische loopbaan.
Werkdefinitie Comissie Inclusie VUB
BEWEGINGS-TUSSENDOORTJE
Opdracht: lijndiscussie
Neem positie op de denkbeeldige lijn in de ruimte
Helemaal eens
Helemaal oneens
Noch eens, noch oneens
"Ik voel mij in staat om inclusief onderwijs te realiseren."
Inclusie is naast een doel ook vooral een proces waarin de mate van bereikte inclusie gradueel toeneemt.
4. HOE INCLUSIE REALISEREN?
"Professional vision" (Sherin & Van Es, 2002)
the ability to notice, reason about and predict the effects of relevant features of classroom situations
Diversiteitscompetenties docenten
4.1. Attitudes
Opdracht: lijndiscussie
Neem voor elke stelling positie op de denkbeeldige lijn in de ruimte
Helemaal eens
Helemaal oneens
Noch eens, noch oneens
Om onbewuste bias tegen te gaan, moet je proberen zo min mogelijk rekening te houden met de achtergronden van studenten.
Meerderheid is 'blind' vanuit beste bedoelingen
Maar heeft negatieve impact op prestaties
Opdracht: lijndiscussie
Neem voor elke stelling positie op de denkbeeldige lijn in de ruimte
Helemaal eens
Helemaal oneens
Noch eens, noch oneens
Ons opleidingsteam is ervan overtuigd dat we via gerichte acties als docenten de prestaties voor alle studenten kunnen verhogen.
Belang van hoge verwachtingen en collective efficacy
Opdracht: lijndiscussie
Neem voor elke stelling positie op de denkbeeldige lijn in de ruimte
Helemaal eens
Helemaal oneens
Noch eens, noch oneens
Sommige studenten hebben het gewoon niet in zich en zullen nooit succesvol kunnen zijn.
Groeigerichte mindset (Dweck)
Groeigerichte mindset (Dweck)
4.2. Didactische ontwerpvaardigheden
Opdracht: lijndiscussie
Neem voor elke stelling positie op de denkbeeldige lijn in de ruimte
Helemaal eens
Helemaal oneens
Noch eens, noch oneens
Aan alle specifieke behoeften van studenten tegemoetkomen is in de huidige situatie niet haalbaar.
Brede basiszorg: ingrepen die je doet voor alle leerlingen.
"Universeel ontwerp"
Gericht op minder studenten en steeds specifiekere onder-steuning
Betrekken van meer partners binnen en buiten de opleiding
Zorgpiramide
Universeel ontwerp,
brede basiszorg
Redelijke aanpassingen
Differentiatie
Ontwerp dat op verschillende systemen inzet
Onderwijsontwerp universeel toegankelijk maken.
Inzichten uit architectuur, neurologie, onderwijskunde.
| Student met ADHD mag een fidget toy meebrengen naar de practica waar het vaak chaotisch is en lastig voor de student om zicht te focussen. | Docent heeft in het labo standaard enkele fidget toys ter beschikking voor studenten om concentratie te bevorderen (en te verhinderen dat ze met duur materiaal prutsen) |
| Docent stuurt Ronny die kleurenblind is op voorhand de slides door zodat hij die van kleur kan veranderen en kan volgen op zijn laptop. | Docent bewaakt dat de kleurencontrasten op de slides voldoende zichtbaar zijn voor studenten met visuele beperking |
| Studenten die onvoldoende scoorden op de instapproef Nederlands moeten verplicht op remediëringslessen academisch Nederlands. | Docent gebruikt toegankelijke taal, voorziet rijke context en veel visuele ondersteuning bij de casusoefening om de complexe leerstof inzichtelijk te maken. |
| Docent heeft enkele versies van het handboek zodat studenten die het financieel moeilijk hebben bij hem een exemplaar kunnen lenen. | Docent probeert te voorkomen dat studenten dure handboeken moeten aankopen en werkt zoveel mogelijk met open access bronnen |
Universeel ontwerp
Micro: individuele docent
Redelijke aanpassingen
| Opleiding legt zichzelf een maximumfactuur op en maakt er de uitdaging van om deze niet te laten stijgen ondanks de inflatie |
| Docenten co-evalueren de presentaties met twee om objectiever te kunnen beoordelen. |
| Secretariaat past haar communicatie aan zodat ze genderinclusieve aansprekingen bevat |
| Opleiding steunt studenten om een peer-tutoring initiatief op te zetten |
| Opleiding doet elk jaar aan monitoring van de instroom en doorstroom van kansengroepen. |
Universeel ontwerp
Meso: opleiding
Redelijke aanpassingen
| Docent geeft voor de internationale studenten enkele extra lessen over interculturele communicatie ter voorbereiding op hun stage na feedback van mentoren |
| Student in rolstoel wordt op de slotdag voor de opleiding eventmanagement vrijgesteld van enkele taken die niet uitvoerbaar zijn voor haar. |
| Opleiding voorziet een speciaal ondersteuningsaanbod voor de student-vluchtelingen uit Oekraïne |
| Op vraag van de studenten in de lerarenopleiding die islam volgen wordt op de campus een gebedsruimte ingericht. |
Doel is via aanpassingen barrières verlagen voor specifieke groepen, hier en nu. Aanpassingen moeten doeltreffend zijn, evenwaardig, zelfstandigheid vergroten en veilig zijn.
- Differentiëren: rekening houden met interesse, leerstatus en leerprofiel
- Remediëren: helpen om bij te benen
- Compenseren: hulpmiddelen laten gebruiken
- Dispenseren: vrijstellen van onderdeel zonder dat eindcertificering in gedrang komt
Differentiatie en redelijke aanpassingen
Hoe differentiëren?
1. Groeigericht lesgeven = growth mindset
- groeikansen zien en benoemen
- haalbare, hoge verwachtingen (zone naaste ontwikkeling)
- impact van self efficacy (van leraar, schoolteam en leerling)
2. Ethisch kompas gericht op de leerling
- leerprocessen van leerling staan centraal
vs. druk vanuit leerplannen, directie, administratie
Doel en basisfilosofie
Inspelen op verschillende soorten verschillen
Zie autonomie bevorderen, Zelfdeterminatietheorie
Leer'niveau' is momentopname, dynamisch, daarom spreken van 'status'
Variëren in aanpak, waar mogelijk rekening houden met voorkeuren, als nodig leerstrategieën uitbreiden
1. flexibel groeperen
- Variatie voorzien aan groeperingen, taken, hulpbronnen en strategieën zoals leerlingen een route op maat vinden
- De klasgroep als sociale eenheid, stimuleer vertrouwen en verbinding
- Geen geïndividualiseerd onderwijs of statische groepen
2. Output = input
- Belang van opvolging van leervorderingen
- Informatie inzetten om de leeromgeving aan te passen
Didactische principes
5. TOT SLOT ...
Geen vuurwerk maar duurzaame groei
Wetenschappers noemen inclusief onderwijs een utopie
De weg is nog lang en het absolute einddoel zal je misschien nooit meemaken
Dus maak er een mooie en leerrijke weg van
... en vier de tussentijdse kleine successen!
Bedankt!
Veel succes!
Vragen?
Els .Consuegra@vub.be
Uitbreiding: belang van 'netwerk' om inclusie te realiseren
Geen voorgeschreven recepten die je kan kopiëren
Docent als "uitvoerder" van richtlijnen gemaakt door "experten": werkt niet.
Je kan niet alles leren door onderdompeling, al doende
Docent die zich alleen baseert op intuïtie en trial en error: werkt niet.
Je moet abstracte inzichten uit onderzoek combineren met info over jouw specifieke context
Collaboratief en onderzoekend bruggen slaan tussen theorie en praktijk
Je zal in je team op beperkingen botsen.
'Outward brokering' en expertise binnenhalen van externen door goed genetwerkt te zijn, is cruciaal
Uitbreiding: ongelijke kansen in hoger onderwijs
Equity goal European Higher Education Area (EHEA): "the student body entering, participating in and completing higher education at all levels should reflect the diversity of our populations".
Europese agenda (2007)
Sustainable Development Goals 4 (VN): "ensure inclusive and equitable education and promote lifelong learning opportunities for all"
SDG's (2015)
Ongelijkheid 'at' en 'beyond the gate'
Ongelijkheid "at and beyond the gate" blijven een probleem in het hoger onderwijs.
Ongelijke kansen in hoger onderwijs
... leidt tot ongelijke verdeling welvaart
Brutomaandloon, naar anciënniteit en opleidingsniveau
(Jobat salarisrapport 2021)
... leidt tot ongelijke verdeling welvaart
(TAHIB onderzoek, 2010)
... en tot minder kritisch-onderzoekende burgers
Europese Commissie: "create engaged citizens participating in democratic life" en "importance of developing values in and through higher education"
Ambitie tot inclusief hoger onderwijs
Omwille van
- economische welvaart: meer hooggeschoolde krachten voor de kenniseconomie
- sociale welvaart: meer gezonde burgers
- politieke en culturele participatie: stimuleren van actief pro-democratisch burgerschap
- ...
