Agenda

• Klasmanagement
  • proactief
  • curatief
• Inclusief onderwijs
• Boodschappen van algemeen nut 

Verdere verdieping en reflectie nodig? 

OLC klasmanagement - zie aankondiging community

Positief en Inclusief Leefklimaat: Evaluatie

Positief en Inclusief Leefklimaat

NOG AANPASSEN

1.1 WAT IS KLASMANAGEMENT?

Dimensies van een positief klasklimaat

Complex en multidimensioneel construct (Wang, 2020)

1. Ondersteuning bij het cognitieve leren

2. Ondersteuning bij de socio-emotionele ontwikkeling

3. Klasmanagement

Het stimuleren van kritisch denken, het stellen van uitdagende doelen, het geven van constructieve feedback, het faciliteren van cognitieve denkprocessen via betekenisvolle en uitdagende taken, het leggen van verbanden, …. ​

Het bieden van veiligheid zodat leerlingen nieuwe ervaringen durven aangaan, het leren kennen van interesses van de leerlingen, het inspelen op de leefwereld van leerlingen, het tonen van een responsieve houding, …​

Het implementeren van afspraken en regels, het positief bekrachtigen van constructief gedrag, het zowel preventief als curatief omgaan met storend gedrag, ….

Orde en controle

Courante 'enge' benadering is dat klasmanagement over het behouden van orde en controle gaat.

Wetenschappelijke consensus is breder, systemisch

Alle maatregelen om klimaat te scheppen waarin studenten met succes leren en werken (Redant, 2005)

Focus op de leerling: motivatieprofiel, welbevinden, diversiteitskenmerken, ontwikkelingspsychologie van de adolescent, ...

Focus op de leerkracht: visie, overtuigingen, waarden, emotieregulatie, doeltreffendheidsbeleving, ...

Focus op de relatie leerling-leerkracht:  autoritatief, cultureel responsief, warm demander, interpersoonlijk leraarsgedrag, ...

Didactisch ontwerp: leerdoelen, leerstof, werkvormen, evaluatie, media, ...

Context: meso- en macroniveau, o.a. infrastructuur, schoolbreed beleid, wrap around i.s.m. schoolexterne partners, ouderbetrokkenheid ...

Preventief: voorkomen dat probleemgedrag optreedt

Reactief:
reageren op probleemgedrag als het zich stelt

1.2 WAAROM IS KLASMANAGEMENT BELANGRIJK?

voor leerlingen en leerkrachten

Opdracht 1 individueel (5') 

Noteer voor jezelf op een stukje papier of in een digitaal document redenen die je kan bedenken waarom klasmanagement belangrijk is voor enerzijds leerlingen en anderzijds leerkrachten.

Belang voor leerlingen

Belang want: impact op leren

 Minder storend gedrag = meer time on task en meer tijd om te leren

Belang want: schools welbevinden

Multidimensionaal concept. Positieve impact op leren, maar ook op zichzelf belangrijk (los van leren).

Online enquête bij 44.000 jongeren in mei 2020

Kinderrechtenperspectief in de coronacrisis

(Meer lezen, klik hier)

Belang voor leerkrachten

Vraagt groot deel van onze aandacht

15,3% van de normale lestijd wordt besteed aan ordehandhaving in een klas secundair onderwijs (Talis-2018 Onderzoek). Dat is 7,5 minuut per les.

Praktijkschok

Studies tonen aan dat studenten zich vaak onvoldoende voorbereid voelen op klasmanagement (zeker in superdiverse klassen)

Groter risico op burn-out en uitval uit beroep 

Leerkrachten die minder zelfverzekerd over hun klasmanagement en die meer probleemgedrag in klas 

Niet één lijstje met tips en tricks ...

Strategieën klasmanagement raken veel topics, is sytemisch te benaderen, een puzzel die je moet leggen 

Er zit al heel wat in je rugzak!

Zet alles wat je in het eerste semester geleerd hebt slim in. Je heb al meer tools in handen dan je denkt ...

Bouw verder op wat je al weet en kan

Raadpleeg je materialen van het eerste semester, werk verder, oefen, verdiep ...

Stretch jezelf, maar zonder accidenten

Wapen je voor de toekomst, oefen, zoek je eigen stijl, bouw zelfverzekerdheid op, vind krachtbronnen

2.1 PROACTIEVE STRATEGIEËN

Klas als organisatievorm (Doyle, 1986)

1. Multidimensionaliteit: waaier aan gebeurtenissen

2. Gelijktijdigheid: gebeurtenissen vaak tegelijkertijd

3. Onmiddellijkheid: gebeurtenissen aan snel ritme

4. Onvoorspelbaarheid: complex en niet altijd controle

5. Openbaarheid: interactie met leerling heeft impact op de groep en omgekeerd

6. Geschiedenis: gebeurtenis nooit geïsoleerd in de tijd

Leraar zijn = intelligent management of uncertainty (Berry, 2008)

Proactieve klasmanagementstrategieën (Kounin, 1970)

1. With-it-ness: maak zichtbaar dat je opmerkzaam bent

2. Overlapping: multitasking 

3. Smoothness en momentum: soepel verloop en vlotte overgangen, nauwkeurige planning, duidelijke instructies, niet van hak op de tak, tempo niet te traag en niet te snel

4. Stimulating seatwork: afwisseling van werkvormen, uitdagende opdrachten maar niet te moeilijk

5. Group focus en verantwoordelijkheid delegeren: groep geboeid houden, niet volledig voorspelbaar zijn, op elk moment kan actieve inzet van leerling gevraagd worden, leerling verantwoordelijk voor eigen gedrag en leren

2.2 AFSPRAKEN, REGELS EN PROCEDURES

Regels zijn ...

• vooraf bepaald
• niet onderhandelbaar
• zowel op macro - meso - micro

Procedures zijn ...

• vaste scenario's/terugkerende routines
• moet je de klasgroep laten inoefenen
• verlopen haast automatisch

Afspraken zijn ...

• steeds in overleg
• zichtbaar in de klas
• haalbaar om na te leven

• Start en einde van een les
• Toegelaten vormen van zelfexpressie (bv. kleding)
• Overgang tussen activiteiten
• Verstoringen van activiteiten
• Herschikking klasopstelling
• Administratieve taken (aanwezigheden, controle agenda)
• Verplaatsingen binnen en buiten klas/gebouw
• Gebruik van materialen en tools,
• Groepswerk
• Zelfstandig werken
• Tijdens directe instructie
• Alleen zijn in lokaal
• Benodigd materiaal door leerlingen mee te brengen 
• Evaluatie en feedback
• ...

Domeinen die aandacht kunnen krijgen:

2.3 Verwerking

Opdracht 2: in groep (20')

Bespreek de casussen:

1. Welke proactieve klasmanagementstrategie herken je? 
2. Welke voor & nadelen kan je bedenken? 
3. Past de aanpak bij je eigen lerarenstijl?

-> Canvas cursus Positief en Inclusief Leefklimaat

-> modules

-> algemene kaders: slides per campus

-> Anderlecht

-> sessie 2

3. KLASMANAGEMENT curatief

Wirwar aan definities en classificaties

Externaliserend probleemgedrag, wangedrag, delinquent gedrag, antisociaal gedrag, asociaal gedrag, misconduct, misbehavior, deviant gedrag, ontwrichtend gedrag, ordeverstorend gedrag, storend gedrag, agressief gedrag, grensoverschrijdend gedrag ...

Storend 

Asociaal en alledaagse kleine ordeverstoorders. Gedrag dat het lesgeven van de leraar onderbreekt en het leerproces van medeleerlingen belemmert.

Bijvoorbeeld: Leraar onderbreken, leraar niet respectvol behandelen, ongevraagd het woord nemen, bezig zijn met privézaken tijdens de les, impliciete normen niet nakomen, onverschillligheid tegenover het vak, te laat komen ...

Ontwrichtend 

Agressief gedrag dat leidt tot blijvende wanorde, langdurig ongepast gedrag, frequente moedwillige onderbrekingen of  gezagsondermijnend gedrag van leerlingen.

Bijvoorbeeld: spijbelen, pesten, seksuele intimidatie, racisme, delinquent gedrag, verbale agressie, beschadigen van klas- of schoolmaterialen, ...

Houd jezelf een casus voor ogen

Kies een situatie waar een leerling probleemgedrag stelde. Schijf dit kort op. Luister actief en situeer voor jezelf de situatie in de theorie die we overlopen. Straks licht je in groepjes van drie de casussen aan elkaar toe.

3.1 oorzaken probleemgedrag

Frustratieagressie

Instrumentele agressie (= geweld)

• Geen controleverlies: agressie is heel doelgericht en weloverwogen
• Geveinsde kwaadheid of intimidatie, bedreiging, manipulatie
• Via bekrachtiging aangeleerd: patroon

Opdracht 3: in groep (10')

Licht om beurten je eigen casus toe aan de medestudenten en gebruik hierbij de termen:

- storend of ontwrichtend probleemgedrag

- vanuit frustratie of instrumenteel

3.2 reageren storend gedrag

Baseline: in de kiem smoren

Reageer onmiddelijk, kort, redelijk en consequent op het storend gedrag. Zelfs als het nog niet echt storend is.

Baseline: soms een oogje dichtknijpen

Je kan voorrang geven aan lesverloop als het gedrag de les niet verstoort, escalatiegevaar minimaal is, gedrag niet wordt overgenomen door anderen en afspraken,  regels en procedures niet aantast worden. 

Baseline: toon dat je het gedrag hebt opgemerkt

Non-verbale communicatie is zeer effectief omdat het de les niet onderbreekt en geen 'publiek' geeft aan de verstoorder wat tot escalatie kan leiden omdat men 'status' haalt uit het storend gedrag en de berispingen van de leerkracht.

> oogcontact

> afstand verkleinen

> trager praten

> stilte

> verborgen berisping

3.3 reageren probleemedrag

Leonard (2009)

Baseline: emoties en lichaamstaal controleren

• Wees je bewust van je emoties, accepteer ze
• Haal diep adem
• Neem makkelijke houding aan, voeten stevig op de grond
• Ventileer via kleine bewegingen, traag en gecontroleerd
• Neem letterlijk afstand
• Stop met praten, neem een rustpauze
• Denk: dit is niet persoonlijk
• Denk: oké soms gebeuren dergelijke dingen, schrap zetten!
• Zoek iemand die even kan overnemen

Strategie 1: Kalmeren bij frustratieagressie

• Maak contact op niet-bedreigende manier
• Let op je eigen lichaamstaal
• Bewijs dat je begrijpt hoe agressor zich voelt
• Voorzie afkoelperiode, laat uitrazen (time-out)
• Afleiding
• Ga in gesprek eens de emoties voldoende gezakt zijn
  • ik-boodschappen
  • houd vast aan grenzen
  • denk samen na of geef jouw idee over oplossingen
  • corrigeer foute informatie
  • let op met beloften die je niet kan waarmaken

Reageren op frustratie agressie: time-out (kalmeren)

Besef: leerling is controle kwijt, niet vatbaar voor ratio

Strategie 2: Grenzen stellen bij instrumenele agressie

• Suggereer subtiel de grens (vraag, oogcontact, ik-boodschap, afleiding, humor ...)
• Zeg de agressor vriendelijk en duidelijk te stoppen.
• Herhaal de boodschap kort en kordaat
• Blijf op je standpunt tot het gedrag gestopt is, wees consequent

Indien dit niet werkt:

- Waarschuw één maal met een consequentie

- Voer de consequentie uit

OF

- ontmijn

- zoek hulp

Strategie 3: Ontmijnen, voorkom escalatie

Onverwachte reactie waarna je de draad weer oppikt. Profiteren van feit dat de ander even perplex staat.

• Verrassende reacties
• Afleiding (bv. ander onderwerp aansnijden)
• Positieve herinterpretatie
• Humor (niet kwetsend!)
• Probeer niet te winnen (doel is niet in een machtsstrijd verzeild te geraken)

Strategie 4: Hulp halen

• Leerkracht bepaalt zélf of er hulp geboden wordt en op welk moment.
• Respecteer elkaars deskundigheid (blijf in de buurt, vraag aan leerling naar de leerkracht te luisteren, neem leerling mee  voor time-out)
• Hulp achteraf

Text

Incident afronden: persoonlijk  herstelgesprek

• Start bij aanleiding agressie      
• Ik-boodschappen
• Actief luisteren                                      
• Verken door verder bevragen - ook je eigen kant
• Maak afspraken naar de toekomst
• Herstel: goedmaken?

Dit doe je ZELF - jij moet als leerkracht verder met de leerling

3.4 verwerking

Opdracht 4: in groep (15')

Bespreek je eigen casussen: welke strategieën zet je in en waarom? (storend - probleemgedrag)

·       tonen dat je het gedrag hebt opgemerkt

·       kalmeren bij frustratieagressie (time-out)

·       grenzen stellen bij instrumentele agressie

·       ontmijnen en escalatie voorkomen

·       hulp halen

( extra inspiratie )

Bron: Klasse

Bron: pro.g-o.be

4 laden model

3.5 adolescentie

Focus op de leerling: motivatieprofiel, welbevinden, diversiteitskenmerken, ontwikkelingspsychologie van de adolescent, ...

Focus op de leerkracht: visie, overtuigingen, waarden, emotieregulatie, doeltreffendheidsbeleving, ...

Focus op de relatie leerling-leerkracht:  autoritatief, cultureel responsief, warm demander, interpersoonlijk leraarsgedrag, ...

Didactisch ontwerp: leerdoelen, leerstof, werkvormen, evaluatie, media, ...

Context: meso- en macroniveau, o.a. infrastructuur, schoolbreed beleid, wrap around i.s.m. schoolexterne partners, ouderbetrokkenheid ...

Ontwikkeling eigen identiteit

Jongeren hebben grenzen nodig om tegen te botsen. Positieve en negative schoolervaring hebben een sterke invloed op het beeld dat een jongere over zichzelf ontwikkelt.

Implicaties klaspraktijk

• Peergroep wint aan belang. Vriendschaprelaties dragen bij aan de ontwikkeling van een zelfwaardegevoel.
• Veel lichamelijke en hormonale verandering die spontane emotionele reacties teweeg brengen. Moeilijk om voor de jongere om te controleren.
• Frontale cortex is aan het ontwikkelen (tot 25j). Ze handelen vooral instinctmatig. Complexe vaardigheden (onthouden, concentreren, doorzetten,...) en zelfregulerend leren behoren ook tot de frontale cortex.
• Hersenontwikkeling verloopt trager dan lichamelijke & sociale ontwikkeling. Jongeren kunnen volwassener overkomen dan hun ontwikkelingsfase.
• Hersengebieden rond durven nemen van risico's zijn overactief. Ze hebben minder remmingen, ze denken makkelijker out-of-the-box & zijn creatiever.

Opdracht 5: individueel (3')

Welke conclusie neem je mee voor je eigen klaspraktijk op basis van voorgaande informatie inzake adolescentie & puberteit? 

Begrip heeft al hele weg afgelegd. 

Internationaal VN-mensenrechtenverdrag

focus op rechten van personen met handicap

2006

(...)

Verbreding van  focus op kinderen met beperking naar focus op álle kinderen.

Verbreding van  focus op participatie naar participatie én leren.

In Vlaanderen: M-decreet en GOK-decreet

Zijn in de praktijk verstrengeld, aanverwant

4.2 M-decreet

Opgenomen in M-decreet

Redelijke aanpassingen met in elke fase hogere gradatie zorg en ondersteuning 

Gericht op minder leerlingen en steeds specifiekere onder-steuning

Betrekken van meer partners binnen en buiten de school

Afschaffing M-decreet, nieuw decreet leersteun

 (gefaseerd vanaf 1 september 2022)

vanaf schooljaar 2022-2023

Grote lijnen van het M-decreet | Voor onderwijspersoneel (vlaanderen.be)

Naar een decreet leersteun

Regering blijft achter principe inclusie staan, elke leerling moet zich optimaal kunnen ontwikkelen met maximale leerwinst

• versterkte leerlingenbegeleiding in gewoon onderwijs: stevig fundament van brede basiszorg en verhoogde zorg
• onderwijspartners krijgen prominente rol (pedagogisch begeleidingsdiensten, CLB's)
• kwaliteitsvolle leersteun voor wie dat nodig heeft
• ondersteuningsnetwerken evolueren naar leersteuncentra
• leerondersteuners krijgen eigen statuut

Decreet leersteun voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften

Bron: Decreet Leersteun: dit zijn de grote lijnen – Klasse

Regering blijft achter principe inclusie staan, elke leerling moet zich optimaal kunnen ontwikkelen met maximale leerwinst

• aangepaste trajecten voor leerlingen die gemeenschappelijk curriculum niet kunnen volgen
• meer samenwerking tussen gewoon en buitengewoon onderwijs
• ontwikkelingsdoelen in buitengewoon onderwijs
• aandacht voor hoogbegaafde leerlingen en leerlingen met ernstige meervoudige beperking

Decreet leersteun voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften

Bron: Decreet Leersteun: dit zijn de grote lijnen – Klasse

4.3 GOK-decreet

en nieuw inschrijvingsdecreet

Inschrijvingsrecht

• Thuistaal van de leerling
• Ontvangen van een schooltoeslag
• Hoogst behaalde opleidingsniveau van de moeder
• De leerling wordt tijdelijk of permanent buiten het eigen gezinsverband opgenomen
• De ouders behoren tot de trekkende bevolking

GOK-indicatoren

 dubbele contingentering die naar sociale mix streeft, afgeschaft

Scholen hoeven geen zeker percentage stoelen meer vrijhouden voor kwetsbare leerlingen. Steden en gemeenten kunnen scholen wel nog opleggen max. 20% van de plekken vrij te houden voor 'ondervertegenwoordigde' groep.

vanaf 1 september 2022 voor de inschrijvingen voor schooljaar 2023-2024

4.4 UNIVERSAL DESIGN FOR LEARNING

Onderwijsontwerp universeel toegankelijk maken.

Inzichten uit architectuur, neurologie, onderwijskunde.

4.5 verwerking

Opdracht 6: in groep (15')

Bespreek de casussen: welke redelijke aanpassingen zou je als leraar kunnen implementeren? 

Boodschappen van algemeen nut

Opvolging

OLC Klasmanagement

> Dinsdag 22 februari op campus Anderlecht

> Dinsdag 29 maart online

PIL: Voorbereidende opdracht insturen casus 1

> uiterlijk 6/3

SIP: Voorbereidende tekst kiezen voor eerste les op 7/3

> uiterlijk 25/2 (zie aankondiging SIP)