Module 3 - Krachtige leeromgeving
Leren & leertheorieën - wat is leren?
Leerlijn pedagogiek en didactiek
Prof.dr. Nadine Engels
Doelstellingen
De algemene doelstellingen voor het deel Leren & leertheorieën zijn:
- De algemene kenmerken van leren in rekening kunnen brengen bij het ontwerpen van een les(senreeks)
- Relevante principes van uiteenlopende leertheoretische benaderingen kunnen vertalen naar praktijkprincipes voor onderwijs
- Afhankelijk van de lesdoelen kunnen kiezen voor een gepaste leertheoretische benadering
- In de opbouw van een onderwijs-leeractiviteit de cognitieve leerfuncties ondersteunen
Horen onder de volgende leerresultaten:
- Krachtige leeromgeving realiseren met aandacht voor heterogeniteit
- Aangepaste werk- en groeperingsvormen bepalen afgestemd op doelstellingen, gebaseerd op evidence-base
Advance organizer voor vervolg van de leerlijn
Verschillende processen die op mekaar ingrijpen bij het leren
- De cognitieve & (psycho)motorische uitvoering (concrete leeractiviteiten)
- Metacognitieve regulering (bijv. zich doelen stellen, plannen, ...)
- Affectieve regulering (emoties, overtuigingen, motivatie, zelfvertrouwen, ...)
Ieder van de tandwielen krijgt aandacht.
In de komende weken: cognitieve uitvoering
Wat is leren?
Karel kan zinnen ontleden
Doris kan gegevens uit een grafiek interpreteren
Gert kan fietsen
Ellen weet dat je je kan branden aan een kookplaat
Jan kan oorzaak-gevolg modellen construeren op basis van een geschiedkundig verslag
Marie kan onderscheid maken tussen feiten en meningen
Wim kan empathisch omgaan met klachten van patiënten
Allemaal hebben ze geleerd ...
Leren is ...
een proces waarbij bepaalde ervaringen een relatief duurzame verandering in iemands gedrag of gedragsdisposities teweegbrengen
Proces - wijst op aaneengeschakelde mentale verwerkings- activiteiten
op basis van ervaringen ≠ rijping
duurzame verandering (kennis, vaardigheden, motieven, ...) ≠ kortdurende instabiele veranderingen zoals bij het tijdelijk opslaan van examenstof
Een generieke definitie
Intentioneel of incidenteel
Ten goede of ten kwade
Actief
Cumulatief
Individueel verschillend
Kenmerken
En het sociaal constructivisme zal toevoegen:
- constructief
- zelfgestuurd
- gesitueerd (of contextgebonden)
- coöperatief
Intentioneel of incidenteel
Kenmerken
Dat Karel leerde zinnen ontleden was het resultaat van een intentioneel leerproces. Het was de bedoeling dat hij dat leerde.
Dat Ellen weet dat je je kan branden aan een kookplaat is deels omdat ze haar vingers brandde, het resultaat van een incidenteel leerproces
Ten goede of ten kwade
Kenmerken
Janus leert classificeren op kleur en vorm door regelmatig met zijn moeder de blokken te sorteren (blauw - rood - ...; groot - klein; ...)
Joren leert dat huilen helpt om zijn zin te krijgen want het lukt hem vaak om zo toelating te krijgen om later op te blijven
Actief
Kenmerken
Hoe meer actieve leertijd - d.w.z. hoe meer leerlingen doelgericht met de leerstof bezig zijn en (inter)actief leerinhouden bewerken - hoe beter het leerresultaat.
Cumulatief
Kenmerken
Wie leert bouwt voort op wat hij of zij al weet en kan
=> voor nieuwe kennis moet aanknoping worden gezocht bij voorkennis
Individueel verschillend
Kenmerken
Omdat het complex van voorkennis en ervaringen voor ieder individu uniek is, is het verwerken van nieuwe inhouden een individueel proces en is de betekenisgeving door iedere leerling eveneens uniek
Constructief (to be continued ...)
Kenmerken
Kennis ontwikkel je door informatie en ervaringen te interpreteren, te bewerken, in te passen in en/of aan te passen aan de eigen bestaande kennis. Kennis 'overdragen' kan dus niet zomaar.
! Fouten of lacunes in bestaande kennis = mogelijke bron voor misconcepties.
Laat voorkennis en interpretaties expliciteren.
Zelfgestuurd (to be continued ...)
Kenmerken
Dit is geen generiek kenmerk van alle mogelijke soorten en vormen van leren.
Wél wordt vooropgesteld dat in een krachtige leeromgeving leerlingen moeten leren hun eigen leerprocessen in handen te nemen, te beheren en te evalueren.
Gesitueerd (to be continued ...)
Kenmerken
Leren gebeurt in welbepaalde situaties en in sociale en culturele contexten. Wat geleerd wordt is verbonden met die situaties en contexten en hoe die inhoud in die situaties en contexten wordt gebruikt.
Coöperatief (to be continued ...)
Kenmerken
Betekenisgeving gebeurt in belangrijke mate in interactie met anderen. Door interpretaties te confronteren met die van anderen - die andere voorkennis en associaties hebben - worden ze afgestemd en mogelijk verrijkt.
Leren vindt ook plaats door waar te nemen, mee te doen, na te doen, gestimuleerd en uitgedaagd te worden door anderen.
Leertheorieën
Eens kijken wat we kunnen gebruiken uit ...
- Behaviorisme
- Cognitivisme
- Handelingspsychologie
- Constructivisme
Voortschrijdend inzicht.
Selectief inzetbaar afhankelijk van de beoogde doelen.
Leren en leertheorieën - Wat is leren?
By idlovub
Leren en leertheorieën - Wat is leren?
Je vindt hier een introductie op de lessen over leren en leertheorieën. Inzichten in de kenmerken van leren en leerprocessen houden rechtstreeks verband met didactische principes die je bij het ontwerpen van onderwijsleeractiviteiten best toepast.
