Krachtige leeromgeving

Leren & leertheorieën - handelingspsychologie en constructivisme

Leerlijn pedagogiek & didactiek

Prof.Dr. Nadine Engels

Eerst een voorbeeldje ...

Een tweede voorbeeld

Een een laatste voorbeeld

Twee belangrijke grondleggers van constructivisme:

 

 

 

 

- Piaget: basis voor cognitief (individueel) constructivisme

 

 

- Vygotsky: handelingspsychologie - basis voor sociaal constructivisme

Piaget

 

Cognitieve structuren worden over de tijd heen verfijnd door processen van adaptatie

 

- assimilatie: nieuwe ervaringen worden geïntegreerd in bestaande kennis

 

- accommodatie: bestaande kennis wordt aangepast om beter aan te sluiten bij nieuwe informatie

 

Directe acties laten uitvoeren op

objecten = basis van leren

Handelingspsychologie

 

Leidende principes

• Handelingsprincipe: de mens is een actief en doelbewust handelend wezen
• Ontwikkelingsprincipe: ontwikkelen gebeurt in interactie met anderen - gemedieerd door taal

Lev Vygotsky

Kennis verwerft men in sociale interactie

 

Eerst ontwikkel je kennis in inter-individuele context (...) via een internalisatieproces wordt deze kennis dan intra-individueel

 

Door omgang binnen een bepaalde culturele context ontwikkelt men 'psychologische tools'

 

(voorbeelden: taal, spraak, gebaren, typische symbolen,

                            notatiesystemen (muziek, scheikunde,

                            fysica, getallen, ...), regels en afspraken)

Belangrijk concept:

Zone van naaste ontwikkeling

Visie op praktijk van het leren

Geef gelegenheid om te ervaren, te manipuleren, uit te proberen in interactie met anderen (actie lerende zelf + rijke omgeving)

 

Laat lerende op basis van alledaagse kennis ('living knowledge') zelf betekenis geven

 

Ontwikkel op basis daarvan meer wetenschappelijke, rijkere concepten. Medieer daarbij: ondersteun het denken door 'scaffolding' (hints - vragen - stap voor stap uitdagingen)

 

Laat mediëring door 'social speech' eventueel vervangen door 'internal speech' (internaliseren)

 

Laat het geleerde gebruiken in nieuwe contexten in interactie met anderen (externaliseren)

Constructivisme

Een amalgaam van benaderingen en uitwerkingen

 

! belangrijk onderscheid:

 

Sociaal constructivisme (bouwt voort op Vygotsky)

- kennis = sociaal construct

- betekenis geven in interactie met anderen

 

Individueel constructivisme

- accent op uniek individuele kennisconstructie

- proces van assimilatie en accommodatie in kennisruimte

 

8 kenmerken van constructivistische leeromgevingen ( Jonassen)

 

Bron

Kernideeën en uitgangspunten

Kennis kan niet worden overgedragen. Ervaringen en reflectie daarop zijn de basis voor leren.

 

Kennis is contextgebonden, gesitueerd in de omgeving waar het wordt geleerd. (Transferprobleem)

 

In authentieke leeromgevingen ervaren leerlingen het leren als meer zinvol

 

Kennis ontwikkelt zich en verandert. Dit gebeurt door het uitwisselen van perspectieven. (Samenwerkend leren centraal in sociaal constructivisme)

 

Eigen activiteit en zelfregulering is belangrijk

Rol leraar: ontwerper leeromgevingen - coach aan de zijlijn

The bottom line

Bron: https://www.tumult.nl/vijf-inspirerende-videos-over-leren-en-lesgeven/

4C: communication, collaboration, creation, critical thinking

Voorbeelden

- Het leerbedrijf

" De Cardijnschool in Laken, een middelbare school voor buitengewoon onderwijs, opende vorige week 't Zoet-'tZout Huys, een kruidenierszaakje waarin de leerlingen van de afdeling winkelhulp al doende kunnen leren ondernemen."

- Projecten

- Onderzoekend leren

- Probleemgestuurd leren

- Ervaringsgericht leren

- Ontdekkend leren

- ...

OPDRACHT

Kies een voorbeeld van een constructivistische onderwijsstrategie

- probleemgestuurd onderwijs

- coöperatief leren

- leren zelfstandig probleemoplossend denken

- ... een andere naar keuze

 

Lees de cursustekst erop na en/of zoek informatie op internet

 

Neem een eigen voorbeeld of zoek een voorbeeld op internet

 

Volgende week: leg strategie uit aan medestudenten geïllustreerd met je voorbeeld

KIJKWIJZER probleemgestuurd onderwijs

Reële of realistische casus/uitdaging

Motiverend/betekenisvol voor leerlingen

Procesondersteuning (stappenplan, leraar als coach, ...)

    Zorgen dat elke leerling de probleemtaak begrijpt

    Scherpstellen probleem

    Ontleding op basis van voorkennis - brainstorm

    Ordenen en evalueren ideeën brainstorm

    Leervragen/-doelen formuleren & taakverdeling bronnenstudie

    Zelfstudie bronnen

    Rapportering aan elkaar, structureren, probleemoplossing

 

Kijkwijzer Coöperatief leren

Organisatieprincipes - zorg voor:

Coöperatief leren in multiculturele groepen (CLIM)

 

Een alternatief om te differentiëren

Kijk eens bij:

http://climindepraktijk.weebly.com/

Zelfstandig probleemoplossend denken

Lange-termijn-strategie

1. Strategie inbouwen in lesopbouw - samen toepassen in context

 

 

2. Strategie expliciteren - wat, waarom, hoe, wanneer

 

 

3. Laten toepassen met leraar als procesbewaker + reflectie over

     aanpak

 

 

4. Toepassen en wederzijdse procesbewaking

misverstanden over sociaal-constructivisme

• Leraren mogen geen uitleg meer geven
• Leerlingen moeten alles zelf uitzoeken
• Zelf ervaren en ontdekken is gepast voor alle soorten kennis
• Studenten bepalen zelf wat ze willen leren
• Kennis is minder belangrijk dan weten hoe je kennis moet vinden en minder belangrijk dan vaardigheden

Constructivistische aanpakken:

voor welke doelen?

Uitermate geschikt bij  

• verwerven van inzicht - conceptuele kennis

observeren, ervaren, ontdekken in levensechte situaties, gestimuleerd en begeleid door leerkracht  -  als basis voor modellen en theorieën

• verwerven  complexe competenties - 21st century skills

= kunnen gebruiken van kennis, vaardigheden, attitudes in levensechte situaties. 

• stimuleren van zelfsturing en zelf kennis ontwikkelen, ontwerpen, creëren

Differentiatiemodellen passend bij constructivisme

afweging

Differentiatiemodellen passend bij constructivisme

Constructivisme zet eerder in op samenwerking in heterogene groepen en recht doen aan verschillen

bijv.

- peer assisted learning / peer-tutoring

- coöperatief leren in multiculturele groepen

 

Argumenten

Homogeen leidt zelden tot hogere prestatie

Vaste niveaugroepen - > verschillen steeds groter

                                                - > zelfvertrouwen

                                                - > stigmatisering

                                                - > weinig mobiliteit